تمام بیمارانی که مبتلا به آرتریت زانو هستند، می دانند که این عارضه تا چه حد می تواند مخرب و آزاردهنده باشد. آرتریت اصطلاحی است که برای بیماری های دامن زننده به درد، ورم، سفتی و خشکی مفاصل مانند مفصل زانو به کار برده می شود. آرتریت محدود به گروه سنی، جنسیتی یا نژادی خاصی نیست. آرتریت انواع مختلفی دارد که آرتروز یکی از آنهاست؛ آرتروز زانو پیامد استفاده بیش از حد و نامناسب از زانو است. روماتیسم نوع دیگری از آرتریت است؛ روماتیسم نوعی بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی بدن در اثر ابتلا به آن به زانوها حمله می کند. خوشبختانه غذاهای بسیاری برای کمک به کاهش التهاب و تسکین نسبی زانودرد ناشی از آرتریت وجود دارد. 24% بیماران مبتلا به روماتیسم گزارش می دهند که رژیم غذایی شان بر شدت علائمشان اثر داشته است. رژیم غذایی می تواند درد آرتروز زانو را کاهش دهد؛ غذاهای مناسب بسیاری برای آرتروز زانو وجود دارد. با این حال شایان ذکر است که خوردن غذاهای مناسب صرفاً روشی موقتی برای دستیابی به نتایج مطلوب است. اگر می خواهید مشکلتان را به نحوی رضایت بخش درمان کنید، بهتر است به دنبال تکنیک های مناسبی باشید که توسط پزشکان باتجربه و ماهری ارائه می شود که روش های درمان و مدیریت عوارض را به خوبی می شناسند. مراجعه به پزشک مجرب عوارض جانبی و خطرهای احتمالی را کاهش می دهد و دوران نقاهت پس از درمان را کوتاه تر می کند. در این مقاله بهترین غذاهایی را که برای آرتروز زانو مفیداند، معرفی می کنیم.
تغذیه مناسب آرتریت زانو
مواد غذایی بسیار زیادی وجود دارد که با مصرف آنها می توانید زانودرد ناشی از ابتلا به آرتریت را کاهش دهید. در ادامه با چند مورد از این غذاهای مفید آشنا می‌شوید.
ماهی چرب
انواع ماهی چرب مانند سالمون، ماهی خال مخالی، ساردین و قزل‌آلا سرشار از اسیدهای چرب امگا ـ 3 هستند که ثابت شده است اثر ضدالتهابی قوی دارد.
33 شرکت کننده در یک مطالعه کوچک، چهار بار در هفته با ماهی چرب، ماهی بدون چربی یا گوشت قرمز بدون چربی تغذیه شدند. میزان ترکیبات خاص مرتبط با التهاب در گروه دریافت کننده ماهی چرب پس از هشت هفته کاهش یافت. تحلیل 17 مطالعه نشان می دهد که مصرف مکمل های اسید چرب امگا ـ 3 شدت زانودرد، خشکی صبحگاهی مفصل، تعداد دفعات زانودرد و میزان مصرف مسکن ها را در بیماران مبتلا به روماتیسم کاهش می دهد.
به همین ترتیب نتایج یک مطالعه برون تنی آزمایشگاهی حکایت از آن دارد که اسیدهای چرب امگا ـ 3 چند نشانگر التهابی دخیل در آرتروز را کاهش می دهد. همچنین ماهی منبعی غنی از ویتامین دی است و بنابراین مصرفش از کمبود ویتامین دی پیشگیری می کند. نتایج چند مطالعه نشان می دهد که ابتلا به روماتیسم با پایین بودن مقدار ویتامین دی ارتباط دارد و کمبود این ویتامین موجب بروز علائم می شود. برای آن که از اثرات ضدالتهابی مفید ماهی چرب برخوردار شوید، باید ماهی چرب را حداقل در دو وعده از رژیم غذایی خود بگنجانید.
سیر
سیر مزایای فراوانی برای سلامتی دارد. چند مطالعه برون‌تنی آزمایشگاهی ثابت کرده است که سیر و ترکیبات آن می تواند با سرطان مقابله کند. همچنین سیر حاوی ترکیباتی است که خطر ابتلا به بیماری قلبی و دمانس (زوال عقل) را کاهش می دهد. به‌علاوه ثابت شده است سیر اثر ضدالتهابی دارد و بنابراین می‌تواند به تخفیف علائم آرتریت زانو کمک کند.
در واقع نتایج چند پژوهش نشان می دهد که سیر از طریق تقویت عملکرد سلول های ایمنی خاص به تقویت سیستم ایمنی کمک می کند. پژوهشگران رژیم غذایی 1082 دوقلو را در یک مطالعه تحلیل کردند و متوجه شدند افرادی که سیر بیشتری مصرف کرده بودند، کمتر مستعد ابتلا به آرتروز زانو بودند، این اثر احتمالاً به دلیل ویژگی های ضدالتهابی قوی سیر است. یک مطالعه برون تنی دیگر نشان می دهد که یکی از ترکیبات خاص موجود در سیر مقدار بعضی نشانگرهای التهابی مرتبط با آرتریت زانو را کاهش می دهد. اضافه کردن سیر به رژیم غذایی می تواند برای علائم آرتریت زانو و سلامت عمومی بدن مفید باشد.
زنجبیل
زنجبیل علاوه بر این که طعم فوق العاده ای به چای، سوپ و شیرینی می دهد، برای کاهش علائم آرتریت زانو نیز مفید است. اثر مصرف عصاره زنجبیل در 261 بیمار مبتلا به آرتروز زانو ارزیابی شد. زانودرد 63% شرکت کنندگان پس از شش هفته بهبود یافت.
یک مطالعه برون تنی نشان می دهد که زنجبیل و ترکیباتش مانع از تولید موادی می شود که محرک التهاب در بدن هستند. در یک مطالعه دیگر موش ها با عصاره زنجبیل درمان شدند، این درمان موجب کاهش نشانگر التهابی خاصی شد که در بیماران مبتلا به آرتریت زانو مشاهده می شود. مصرف زنجبیل به صورت تازه، پودر یا خشک‌شده التهاب را کم می کند و علائم آرتریت زانو را تخفیف می دهد.
بروکلی
همه می دانند که بروکلی یکی از سالم ترین مواد غذایی است. در واقع کلم بروکلی حتی می تواند التهاب را کم کند. در یک مطالعه رژیم غذایی 1005 خانم بررسی شد؛ نتایج این مطالعه نشان داد که مصرف سبزیجات چلیپایی مانند بروکلی میزان نشانگرهای التهابی را کاهش می دهد.
همچنین بروکلی حاوی ترکیبات مهمی است که به کاهش علائم آرتریت زانو کمک می کند. سولفورافان یکی از ترکیبات موجود در بروکلی است. پژوهش های آزمایشگاهی نشان داده است که سولفورافان مانع از تشکیل نوعی سلول دخیل در ابتلا به روماتیسم می شود.
نتایج یک مطالعه انجام شده بر روی حیوانات حکایت از آن دارد که سولفورافان می تواند تولید نشانگرهای التهابی خاص تأثیرگذار بر ابتلا به روماتیسم را کاهش دهد. پژوهش های آزمایشگاهی و جانوری نشان می دهد که ترکیبات موجود در بروکلی به کاهش علائم آرتریت زانو کمک می کند.
گردو
گردو سرشار از مواد مغذی و مملو از ترکیباتی است که برای کاهش التهاب ناشی از آرتروز و مشکلات زانو مفید است. تحلیل 13 مطالعه نشان می دهد که مصرف گردو موجب کاهش نشانگرهای التهابی می شود.
مقدار اسیدهای چرب امگا ـ 3 در گردو بسیار بالاست، ثابت شده است که این ترکیب علائم آرتریت زانو را کاهش می دهد. در یک مطالعه 90 بیمار مبتلا به روماتیسم، مکمل اسیدهای چرب امگا ـ 3 یا روغن زیتون مصرف کردند.
بیمارانی که مکمل روغن زیتون و اسیدهای چرب امگا ـ 3 را مصرف کرده بودند، با هم مقایسه شدند؛ گروه دوم درد کمتری داشتند و توانسته بودند مصرف داروهای آرتروز زانو را کاهش دهند.
با این حال اکثر پژوهش های موجود به طور کلی بر اثر اسیدهای چرب امگا ـ 3 بر آرتریت زانو متمرکز است. بنابراین باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود تا از اثر خاص گردو بر بیماری هایی مانند آرتروز زانو مطلع شویم.
انواع توت
هر بشقاب توت سرشار از آنتی‌اکسیدان ها، ویتامین ها و مواد معدنی مختلف است؛ درصد بالای مواد مغذی موجود در توت ها تاحدی قابلیت استثنائی توت ها را برای کاهش التهاب توضیح می دهد.
در یک مطالعه 38176 خانم حداقل دو بار در هفته دو وعده توت فرنگی مصرف کردند؛ مصرف توت فرنگی به این روش، احتمال افزایش نشانگرهای التهابی خون را به میزان 14% کاهش داد. به علاوه توت غنی از کوئرستین و روتین است، این دو ترکیب گیاهی مزایای فراوانی برای سلامتی دارند.
یک مطالعۀ برون تنی نشان می‌دهد که کوئرستین از انجام شدن بعضی فرایندهای التهابی دخیل در آرتروز زانو جلوگیری می‌کند. در یک مطالعه دیگر مکمل های کوئرستین و روتین به موش ها داده شد، التهاب مرتبط با آرتریت زانو در اثر مصرف این مکمل‌ها در هر دو گروه کاهش یافت.
خوشبختانه برای بهره بردن از این مزایای فراوان از میان انواع توت حق انتخاب دارید. توت‌فرنگی، بلوبری و شاه توت فقط چند نوع از توت های لذیذی هستند که می توانند هم میلتان به خوردن خوراکی های شیرین را ارضاء کنند و هم مقدار فراوانی مواد مغذی مقابله کننده با آرتریت زانو را در اختیار بدنتان بگذارند.
اسفناج
سبزیجات سبزبرگی مانند اسفناج مملو از مواد مغذی اند و بعضی ترکیبات موجود در آنها واقعاً می تواند التهاب ناشی از آرتریت زانو را کم کند. نتایج چند مطالعه حکایت از آن دارد که مصرف بیشتر میوه و سبزی موجب کاهش میزان التهاب می شود.
به ویژه اسفناج حاوی مقدار فراوانی آنتی‌اکسیدان و ترکیبات گیاهی خاصی است که می تواند التهاب را برطرف و با بیماری مقابله کند. همچنین اسفناج سرشار از آنتی اکسیدانی به نام کائمفرول است که ثابت شده است اثر عامل های التهابی مرتبط با روماتیسم زانو را کاهش می دهد.
در یک پژوهش آزمایشگاهی که در سال 2017 انجام شد، سلول‌های غضروف آرتریتی زانو با کائمفرول درمان شد و مشخص شد که کائمفرول التهاب را کاهش می دهد و از پیشرفت آرتروز زانو جلوگیری می کند. با این حال لازم است پژوهش های بیشتری برای بررسی اثر مصرف اسفناج و ترکیباتش بر انسان های مبتلا به آرتریت انجام شود.
انگور
انگور نیز سرشار از مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان ها است و دارای ویژگی های ضدالتهابی است. در یک مطالعه به 24 مرد هر روز پودر انگور تغلیظ شده یا دارونما به مدت سه هفته داده شد ـ مقدار پودر مصرفی تقریباً معادل 252 گرم انگور تازه بود ـ پودر انگور میزان نشانگرهای التهابی خون را به روشی مؤثر کاهش داد.
همچنین انگور حاوی چند ترکیب است که ثابت شده است برای درمان آرتریت زانو مفیداند. رزوراترول آنتی‌اکسیدان مهمی است که در پوست انگور وجود دارد. اثر رزوراترول بر جلوگیری از ضخیم شدن مفصل ها در اثر ابتلا به آرتریت زانو در یک مطالعۀ آزمایشگاهی اثبات شد؛ رزوراترول این اثر را از طریق جلوگیری از تشکیل شدن سلول‌های روماتیسمی به‌جا می گذارد.
به‌علاوه انگور حاوی ترکیبی گیاهی به نام پروآنتوسیانیدین است که ممکن است اثرهای امیدوارکننده ای بر آرتریت زانو داشته باشد. نتایج یک پژوهش بیانگر آن است که مصرف عصاره پروآنتوسیانیدین دانه انگور التهاب مربوط به آرتروز زانو را کاهش می دهد.
البته لازم به ذکر است که در این پژوهش های آزمایشگاهی از دوزهای تغلیظ شده آنتی اکسیدان ها استفاده شده است که مقدارشان بسیار بیشتر از حدی است که در میزان مصرف معمول انگور وجود دارد.
روغن زیتون
ثابت شده است که روغن زیتون ویژگی های ضدالتهابی دارد؛ از این رو روغن زیتون می تواند اثر مطلوبی بر علائم آرتریت زانو داشته باشد. در یک مطالعه به مدت شش هفته روغن زیتون فرابکر به موش ها داده شد. مصرف روغن زیتون پیشرفت آرتریت زانو را متوقف کرد، ورم زانو را کاهش داد، سرعت تخریب غضروف را کند کرد و التهاب را کاهش داد.
در یک مطالعه دیگر 49 شرکت‌کننده مبتلا به روماتیسم کپسول روغن زیتون یا روغن ماهی را هر روز به مدت 24 هفته مصرف کردند. در پایان مطالعه میزان نشانگرهای التهابی خاص در هر دو گروه کاهش یافته بود، میزان کاهش در گروه مصرف کننده روغن زیتون 5/38% و در گروه مصرف‌کننده روغن ماهی 55 ـ 40 درصد بود.
در یک مطالعه دیگر رژیم های غذایی 333 شرکت‌کننده روماتیسمی و غیرروماتیسمی تحلیل شد و مشخص شد که مصرف روغن زیتون خطر ابتلا به روماتیسم را کاهش می دهد.
البته لازم است پژوهش‌های بیشتری در زمینه اثر روغن زیتون بر آرتریت زانو انجام شود. بدون شک گنجاندن روغن زیتون و چربی‌های سالم دیگر در رژیم غذایی برای سلامتی تان مفید است و حتی ممکن است علائم آرتریت زانو را تخفیف دهد.
آب آلبالو
آب آلبالو نوشیدنی بسیار محبوبی است که سرشار از مواد مغذی است و مزایای فراوانی برای سلامتی دارد. حتی ممکن است نوشیدن آب آلبالو به کاهش علائم آرتریت زانو کمک کند.
در یک مطالعه 58 شرکت کننده دو بطری 237 میلی لیتری آب آلبالو یا دارونما را هر روز به مدت شش هفته دریافت کردند. نوشیدن آب آلبالو در مقایسه با دارونما، موجب کاهش معنادار علائم آرتروز زانو و التهاب شد.
نوشیدن آب آلبالو به مدت سه هفته در یک مطالعه دیگر، میزان نشانگرهای التهابی را در 20 خانم مبتلا به آرتروز زانو کاهش داد. حتماً آب آلبالوی شیرین نشده مصرف کنید تا مقدار قند خونتان بالا نرود.
یک بار در روز نوشیدن آب آلبالوی شیرین شده در ترکیب با تغذیه سالم و دیگر غذاهای مقابله کننده با آرتریت زانو به تخفیف بعضی علائم آرتریت زانو کمک می کند.
چای سبز
این نوشیدنی ملایم حاوی آنتی اکسیدانی طبیعی به نام اپی‌گالوکاتچین ـ 3 ـ گالات (EGCG) است. ثابت شده است که این ترکیب تولید مواد شیمیایی التهابی خاصی را در بدن متوقف می کند که یکی از آنها در ابتلا به آرتریت نقش دارد. مطالعات جدید نشان می دهد که EGCG می تواند از متلاشی شدن غضروف جلوگیری کند و به سالم نگهداشتن زانو برای مدتی طولانی تر کمک کند.
غذاهای نامناسب برای آرتریت زانو
زندگی کردن با آرتروز زانو موجب می شود که بدن در وضعیت التهابی قرار بگیرد. مصرف غذاهای دارای ویژگی های ضدالتهابی علائم را کاهش می دهد، اما بعضی غذاها حاوی موادی هستند که موجب افزایش التهاب می شود. درعین حال که مهم است غذاهای معرفی شده در بخش قبل را حتی‌الامکان در تغذیه تان بگنجانید، لازم است از مصرف بعضی غذاها نیز پرهیز کنید. از غذاهای نامناسب برای آرتروز زانو می توان به چربی های اشباع و ترانس، مانند گوشت قرمز، غذاهای سرخ‌شده و غذاهای آماده اشاره کرد؛ این مواد غذایی به‌طور کلی ناسالم اند و مصرفشان می تواند باعث افزایش وزن شود که به نوبه خود علائم را تشدید می کند. در این بخش با مواد غذایی نامناسب برای آرتریت زانو آشنا می شوید.
قند
مواد قندی فرآوری شده موجب آزاد شدن سیتوکین ها می شوند که به عنوان پیام رسان های التهابی در بدن عمل می کنند. مواد قندی که تولیدکنندگان به نوشیدنی های شیرین شده، مانند سودا، چای شیرین، قهوه طعم دار و بعضی آبمیوه ها، اضافه می کنند، بیش از همه عارضه های التهابی را تشدید می کنند.
چربی اشباع
غذاهای سرشار از چربی اشباع، مانند پیتزا و گوشت قرمز باعث ملتهب شدن بافت چربی می شوند و خطر چاقی و ابتلا به ناراحتی قلبی و عارضه های دیگر را افزایش می دهند که می توانند التهاب ناشی از آرتریت زانو را تشدید کنند.
کربوهیدرات های تصفیه شده
کربوهیدرات های تصفیه شده، مانند نان سفید، برنج سفید و چیپس سیب زمینی، باعث تولید اکسید کننده های محصولات نهایی گلیکاسیون پیشرفته (AGE) می شود و درنتیجه التهاب در بدن شروع می شود.
جمع بندی
شکی نیست که تغذیه نقش مهمی در شدت و علائم آرتریت زانو دارد. خوشبختانه مواد غذایی فراوانی با ترکیبات قوی و مؤثر وجود دارند که مصرفشان موجب کاهش التهاب و درد آرتریت زانو می شود و در عین حال سلامت عمومی بدن را نیز بهبود می بخشد. توصیه می شود که در کنار بهره گیری از درمان های متعارف، یک رژیم غذایی مغذی شامل چربی های سالم، چند وعده ماهی چرب و میوه و سبزی فراوان داشته باشید تا این تغذیه مناسب به کاهش بعضی علائم آرتریت زانو کمک کند.
پرسش های متداول
موز برای آرتریت زانو خوب است؟
موز و موز سبز سرشار از منیزیم و پتاسیم اند که وجودشان تراکم استخوان را افزایش می دهد. همچنین منیزیم می تواند علائم آرتریت زانو را تسکین بدهد.
تخم مرغ برای آرتریت زانو خوب است؟
مصرف منظم تخم مرغ می تواند باعث افزایش ورم و درد مفصل شود. زرده تخممرغ حاوی آراشیدونیک اسید است که محرک بروز التهاب در بدن است. ضمناً چربی اشباع موجود در تخم مرغ می تواند به درد مفصلی دامن بزند.
مرغ برای آرتریت زانو خوب است؟
اگر مبتلا به آرتریت زانو تشخیص داده شوید، منعی برای مصرف بوقلمون، مرغ و ماهی نخواهید داشت.
قهوه برای آرتریت زانو خوب است؟
قهوه به دلیل دارا بودن ویژگی های ضدالتهابی می‌تواند برای بیماران روماتیسمی مفید باشد. کاهش التهاب بدن به نوبه خود موجب تسکین درد می شود. همچنین اثرات تحریک کنندگی کافئین با خستگی جسمی و ذهنی، یعنی عوارضی مقابله می کند که در بیماران روماتیسمی شایع است.
سیب‌زمینی بر آرتریت زانو اثر می گذارد؟
بادنجان، فلفل، گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی همه از خانواده گیاهان تاجریزی هستند. این گروه از سبزیجات حاوی ماده ای شیمیایی به نام سولانین هستند که برخی ادعا می کنند درد و التهاب آرتروز زانو را تشدید می کند.
برنج برای آرتروز زانو خوب است؟
برنج سبوس‌دار بنا به دلایل مختلف برای بیماران مبتلا به آرتروز زانو انتخاب بهتری است؛ یکی از دلایل مفید بودن برنج سبوس دار قابلیتش در مقابله با التهاب است. غلات تصفیه‌شده ارزش غذایی بسیار کمی دارند و می توانند التهاب را در سراسر بدن تشدید کنند.
آب آشامیدنی برای آرتریت زانو خوب است؟
تأمین آب بدن برای بیماران مبتلا به آرتروز زانو حیاتی است. باید آب موردنیاز بدن را تأمین کنید تا آب سموم را از بدن دفع کند و به این ترتیب به مقابله با التهاب کمک کند. به‌علاوه اگر آب رسانی به غضروف ها به خوبی انجام شده باشد، نرخ سایش بین استخوان ها کمتر می شود و درنتیجه راحت تر می توانید حرکت کنید.
