پای پرانتزی وضعیتی است که در اثر مشکلات مادرزادی، بیماری یا آسیب دیدگی ایجاد می‌شود. در حالت ایستاده پاها در محل زانو نسبت به مچ پا بازتر هستند که باعث ایجاد حالت کمانی شکل می‌گردد. پاهای پرانتزی می‌توانند موجب زانو درد و نیز چند مشکل مرتبط مانند تحلیل غضروف شوند. درمان پاهای پرانتزی با توجه به علت زمینه‌ای، سن بیمار و شدت تغییر شکل متفاوت است.
علت ایجاد پای پرانتزی چیست؟
در بیشتر موارد، پای پرانتزی ناشی از مشکلات مادرزادی است. هرچند، این مشکل می‌تواند ناشی از بیماری بلانت، نرمی استخوان، بیماری پاژه، کوتولگی، مسمومیت با سرب یا فلوراید و شکستگی‌هایی که بطور نامناسب ترمیم شده‌اند، باشد. بیماری بلانت یک اختلال رشدی است که در زنان و کودکان چاق بیشتر شایع است. راشیتیسم ناشی از کمبود ویتامین D است. بیماری پاژه یک مشکل متابولیک است که بر قابلیت ترمیم استخوان تاثیر می‌گذارد؛ در افراد مسن شایع‌تر بوده و می‌تواند منجر به ایجاد پاهای پرانتزی در بزرگسالی شود.
نشانه‌های این بیماری چیست؟
علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زانوها هنگام ایستادن و قرار گرفتن مچ دو پا در کنار همدیگر با هم تماس پیدا نمی‌کنند.
- میزان خمیدگی پاها در هر دو طرف بدن یکسان است.
- خمیدگی پاها بعد از سه سالگی ادامه پیدا می‌کند.
پای پرانتزی چگونه می‌تواند منجر به زانو درد شود؟
زانو درد همراه با پاهای پرانتزی بطور معمول ناشی از تحلیل غضروف، آرتروز و یا فشار روی ساختار نگهدارنده مانند عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها است. هنگامی که پاهای خمیده باعث زانو درد می‌شوند، معمولاً با افزایش سن بدتر خواهد شد.
راه‌های تشخیص این عارضه چیست؟
تشخیص پای پرانتزی نسبتاً ساده است. یک معاینه فیزیکی و تحلیل الگوهای راه رفتن بیمار امکان مشاهده‌ی تغییر شکل را آسان می‌کند. رادیوگرافی نیز در تعیین شدت این مشکل و احتمال وجود آسیب استخوان مهم است. از آنجایی که علت این وضعیت می‌تواند بر نوع درمان تاثیر بگذارد، پزشکان معمولاً آزمایش‌های خون و سایر روش‌های تصویربرداری را برای کنترل نرمی استخوان، بیماری پاژه یا سایر شرایط متابولیک مرتبط با پاهای پرانتزی انجام می‌دهند.
روش‌های درمان پا و زانوی پرانتزی چیست؟
اقداماتی را می‌توان برای درمان پای پرانتزی انجام داد که عبارتند از:
کنترل میزان ویتامین D
بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان که در اثر کمبود ویتامین D در رژیم غذایی ایجاد می‌شود یکی از مواردی است که می‌تواند باعث ابتلا به پای پرانتزی شود. افزایش میزان ویتامین D در صورت کمبود آن، می‌تواند به پیشگیری از وقوع نرمی استخوان و اصلاح پای پرانتزی کمک کند. باید توجه داشت که کمبود ویتامین D علت پای پرانتزی نیست مگر اینکه با انجام آزمایش ثابت شده باشد که کودک دچار کمبود ویتامین D است.
استفاده از بریس‌های طبی
بریس‌ها، کفش‌ها یا آتل‌های مخصوصی را ممکن است بتوان برای درمان پای پرانتزی در صورتی که خود به خود با رشد کودک برطرف نشود در کودکان خردسال استفاده کرد. این موارد در صورتی که وضعیت کودک شدید باشد یا دارای یک بیماری دیگر باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرند. بریس‌ها تا زمانی که استخوان‌ها صاف شوند توسط کودک پوشیده می‌شوند. والدین باید پای کودکان خود را در آتل یا بریس قرار دهند و اجازه دهند که در این حالت بماند تا پاها صاف شوند. در هنگام خواب نیز می‌توان از آتل استفاده کرد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی نیز درمان بسیار موثری است که باید در صورت ابتلا به پای پرانتزی از آن بهره برد. پزشک با بیمار کار خواهد کرد تا به حفظ و بازیابی قدرت و دامنه‌ی حرکتی پا کمک کند. وی ورزش‌های مناسب برای تقویت پاها را به بیمار نشان می‌دهد. پزشک همچنین به بیمار برای بهبودی کامل بعد از جراحی کمک می‌کند.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی یکی از گزینه‌هایی است که می‌توان برای کمک به افراد مبتلا به پای پرانتزی انجام داد. با ماساژ مناسب، افراد می‌توانند پاهای کمانی خود را صاف کنند. البته درک بهتر مواردی که در حین ماساژ انجام می‌شوند مهم است. پزشک پاهای پرانتزی را بطور مکرر برای دوره‌های زمانی طولانی مدت به عقب و جلو می‌کشد. این روش نوعی درمان دستی است که نتیجه‌ی موثری را برای صاف کردن پاها فراهم می‌کند. این درمان نتایج بسیاری خوبی را بخصوص برای کودکان به همراه دارد زیرا همچنان در حال رشد هستند. همچنین ورزش‌های ماساژ خاصی وجود دارند که شامل خم کردن زانو بوده و می‌توان هنگام دراز کشیدن از آن استفاده کرد. یکی از پاها باید بالا برده شود و سپس از محل زانو خم شود. زانو باید به سمت سینه فشار داده شود. سپس پا صاف شده و این کار بطور مکرر باید انجام شود.
ورزش‌های صاف کردن پا
بسیاری از افراد این باور را دارند که برای اصلاح پای پرانتزی، مهم‌ترین موردی که باید انجام شود صاف کردن پاها است. با این حال، این کار تنها چیزی نیست که افراد باید هنگام انجام ورزشی که می‌تواند به صاف کردن پاها کمک کند، در نظر بگیرند. در حقیقت، فرد باید به تقویت پاهای خود نیز توجه کند. در این شرایط، ورزش برای تقویت پا جهت تقویت عضلات موجود در اطراف زانوها مفید است. به این ترتیب، مفاصل و تاندون‌ها کمتر دچار کشیدگی می‌شوند. پاهای پرانتزی را می‌توان اصلاح کرد هرچند نمی‌توان بطور مستقیم این کار را انجام داد. با این حال، نباید فراموش کرد که ورزش‌های تقویت پا می‌توانند کمک بزرگی جهت صاف کردن پاها در شرایطی که میزان خمیدگی کم است، باشند.
برای انجام ورزش تقویت پا، فرد باید صاف روی یک تخت که مخصوص ورزش است دراز بکشد. وزنه‌هایی با وزن حدود ۴.۵ کیلوگرم به پاها متصل می‌شوند. زانوها باید به هم متصل شوند و همزمان پاها به عقب برده می‌شوند تا وزنه‌ها به باسن برخورد کنند. بعد از صاف کردن کامل پاها، می‌توان این حرکت را مجدداً تکرار کرد. اندازه‌ی وزنه‌ی مورد استفاده برای تمرین اصلاح پاهای پرانتزی را می‌توان افزایش داد.
یوگا
جای سوال نیست که هر ورزش از جمله یوگا در واقع دارای عملکرد خاصی است. برخی حالت‌های یوگا می‌توانند برای بهبود انعطاف پذیری و نیز تراز کردن بدن مفید باشند. افرادی که دارای مشکل پاهای پرانتزی هستند معمولاً برای انجام حالت‌های معمول یوگا با مشکل مواجه می‌شوند. به همین دلیل است که باید حرکات یوگا را با وسایل کمکی مانند تسمه‌های یوگا انجام داد. به این ترتیب می‌توان حالت بدن را اصلاح کرد. این بدین معنی خواهد بود که پاهای پرانتزی را می‌توان در نهایت بهبود بخشید. به علت وجود پاهای پرانتزی، افراد باید مطمئن شوند که آمادگی‌های لازم را بطور صحیح انجام می‌دهند. تسمه یوگا باید قبل از هرگونه حرکت یوگا دور پاها پیچیده شود. متصل کردن پاها به یکدیگر می‌تواند یک روش عالی برای تقویت پاها و اصلاح حالت آنها باشد. در این وضعیت، افراد می‌توانند حرکات یوگا که به صاف کردن پاها کمک می‌کنند را انجام دهند.
پیلاتس
پاهای پرانتزی را می‌توان با انجام حرکات پیلاتس صاف کرد. این روش مشابه با حرکات یوگا برای تراز کردن بدن و تقویت عضلات تنه می‌باشد. پیلاتس یک روش غیر مستقیم نه تنها برای کمک به اصلاح حالت بدن بلکه پای پرانتزی است. برخی از حرکات پیلاتس را می‌توان برای اصلاح حالت پاها انجام داد. برای مثال، فرد می‌تواند روی کمر خود دراز بکشد. سپس هر دو پا از روی زمین بالا برده می‌شوند. پاها باید به سرعت به بالا و پایین حرکت داده شوند. هرچند، باید مطمئن شد که پاها در حین این ورزش چسبیده به یکدیگر قرار می‌گیرند.
جراحی
در نوجوانان و بزرگسالان با موارد شدید پاهای پرانتزی، اغلب جراحی تنها گزینه‌ی پیش رو است. جراحی نحوه‌ی قرارگیری استخوان‌ها در زانو را تغییر می‌دهد و باعث اصلاح حالت پرانتزی می‌گردد و در نتیجه کشیدگی غضروف کاهش می‌یابد. پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا جراحی برای بیمار مناسب است یا خیر.
- این جراحی می‌تواند درد و کشیدگی در زانو را کاهش دهد.
- زمان بهبودی کامل ممکن است تا یک سال به طول بیانجامد.
