پای پرانتزی وضعیتی است که در اثر مشکلات مادرزادی، بیماری یا آسیب دیدگی ایجاد میشود. در حالت ایستاده پاها در محل زانو نسبت به مچ پا بازتر هستند که باعث ایجاد حالت کمانی شکل میگردد. پاهای پرانتزی میتوانند موجب زانو درد و نیز چند مشکل مرتبط مانند تحلیل غضروف شوند. درمان پاهای پرانتزی با توجه به علت زمینهای، سن بیمار و شدت تغییر شکل متفاوت است.
علت ایجاد پای پرانتزی چیست؟
در اکثر موارد، پای پرانتزی به علت مشکلات مادرزادی بوجود میآید. با این حال، این مشکل ممکن است ناشی از بیماری بلانت، نرمی استخوان، بیماری پاژه، کوتولگی، مسمومیت با سرب یا فلوراید و شکستگیهایی که بطور نامناسب ترمیم شدهاند نیز باشد. بیماری بلانت یک اختلال رشدی است که بیشتر در زنان و کودکان چاق رخ میدهد. راشیتیسم نیز ناشی از کمبود ویتامین D است و بیماری پاژه یک مشکل متابولیک است که تأثیری بر توانایی ترمیم استخوان دارد. این بیماری در افراد مسن بیشتر رخ میدهد و میتواند منجر به پای پرانتزی در بزرگسالی شود.
نشانههای این بیماری چیست؟
علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زانوها هنگام ایستادن و قرار گرفتن مچ دو پا در کنار همدیگر با هم تماس پیدا نمیکنند.
- میزان خمیدگی پاها در هر دو طرف بدن یکسان است.
- خمیدگی پاها بعد از سه سالگی ادامه پیدا میکند.
پای پرانتزی چگونه میتواند منجر به زانو درد شود؟
زانو درد همراه با پاهای پرانتزی بطور معمول ناشی از تحلیل غضروف، آرتروز و یا فشار روی ساختار نگهدارنده مانند عضلات، تاندونها و رباطها است. هنگامی که پاهای خمیده باعث زانو درد میشوند، معمولاً با افزایش سن بدتر خواهد شد.
راههای تشخیص این عارضه چیست؟
تشخیص پای پرانتزی نسبتاً ساده است. یک معاینه فیزیکی و تحلیل الگوهای راه رفتن بیمار امکان مشاهدهی تغییر شکل را آسان میکند. رادیوگرافی نیز در تعیین شدت این مشکل و احتمال وجود آسیب استخوان مهم است. از آنجایی که علت این وضعیت میتواند بر نوع درمان تاثیر بگذارد، پزشکان معمولاً آزمایشهای خون و سایر روشهای تصویربرداری را برای کنترل نرمی استخوان، بیماری پاژه یا سایر شرایط متابولیک مرتبط با پاهای پرانتزی انجام میدهند.
روشهای درمان پا و زانوی پرانتزی چیست؟
اقداماتی را میتوان برای درمان پای پرانتزی انجام داد که عبارتند از:
کنترل میزان ویتامین D
بیماری راشیتیسم یا نرمی استخوان که در اثر کمبود ویتامین D در رژیم غذایی ایجاد میشود یکی از مواردی است که میتواند باعث ابتلا به پای پرانتزی شود. افزایش میزان ویتامین D در صورت کمبود آن، میتواند به پیشگیری از وقوع نرمی استخوان و اصلاح پای پرانتزی کمک کند. باید توجه داشت که کمبود ویتامین D علت پای پرانتزی نیست مگر اینکه با انجام آزمایش ثابت شده باشد که کودک دچار کمبود ویتامین D است.
استفاده از بریسهای طبی
در صورتی که پای پرانتزی کودک به طور خودبخود با رشد کودک بهبود نیابد، برای درمان آن میتوان از بریسها، کفشها یا آتلهای ویژه استفاده کرد. این روشها بهویژه در کودکان خردسال مورد استفاده قرار میگیرند. در صورتی که وضعیت پای کودک شدید باشد یا کودک دچار بیماری دیگری باشد، این روشها مورد استفاده قرار میگیرند. بریسها تا زمانی که استخوانها به صورت صاف تشکیل گردند، توسط کودک پوشیده میشوند. والدین باید پاهای کودک را در آتل یا بریس قرار داده و اجازه دهند تا در این حالت بماند تا پاها به صورت صاف درآیند. همچنین، میتوان در هنگام خواب نیز از آتل استفاده کرد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی نیز درمان بسیار موثری است که باید در صورت ابتلا به پای پرانتزی از آن بهره برد. پزشک با بیمار کار خواهد کرد تا به حفظ و بازیابی قدرت و دامنهی حرکتی پا کمک کند. وی ورزشهای مناسب برای تقویت پاها را به بیمار نشان میدهد. پزشک همچنین به بیمار برای بهبودی کامل بعد از جراحی کمک میکند.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی یکی از گزینههایی است که میتوان برای کمک به افراد مبتلا به پای پرانتزی انجام داد. با ماساژ مناسب، افراد میتوانند پاهای کمانی خود را صاف کنند. البته درک بهتر مواردی که در حین ماساژ انجام میشوند مهم است. پزشک پاهای پرانتزی را بطور مکرر برای دورههای زمانی طولانی مدت به عقب و جلو میکشد. این روش نوعی درمان دستی است که نتیجهی موثری را برای صاف کردن پاها فراهم میکند. این درمان نتایج بسیاری خوبی را بخصوص برای کودکان به همراه دارد زیرا همچنان در حال رشد هستند. همچنین ورزشهای ماساژ خاصی وجود دارند که شامل خم کردن زانو بوده و میتوان هنگام دراز کشیدن از آن استفاده کرد. یکی از پاها باید بالا برده شود و سپس از محل زانو خم شود. زانو باید به سمت سینه فشار داده شود. سپس پا صاف شده و این کار بطور مکرر باید انجام شود.
ورزشهای صاف کردن پا
بسیاری از افراد این باور را دارند که برای اصلاح پای پرانتزی، مهمترین موردی که باید انجام شود صاف کردن پاها است. با این حال، این کار تنها چیزی نیست که افراد باید هنگام انجام ورزشی که میتواند به صاف کردن پاها کمک کند، در نظر بگیرند. در حقیقت، فرد باید به تقویت پاهای خود نیز توجه کند. در این شرایط، ورزش برای تقویت پا جهت تقویت عضلات موجود در اطراف زانوها مفید است. به این ترتیب، مفاصل و تاندونها کمتر دچار کشیدگی میشوند. پاهای پرانتزی را میتوان اصلاح کرد هرچند نمیتوان بطور مستقیم این کار را انجام داد. با این حال، نباید فراموش کرد که ورزشهای تقویت پا میتوانند کمک بزرگی جهت صاف کردن پاها در شرایطی که میزان خمیدگی کم است، باشند.
برای انجام ورزش تقویت پا، فرد باید صاف روی یک تخت که مخصوص ورزش است دراز بکشد. وزنههایی با وزن حدود ۴.۵ کیلوگرم به پاها متصل میشوند. زانوها باید به هم متصل شوند و همزمان پاها به عقب برده میشوند تا وزنهها به باسن برخورد کنند. بعد از صاف کردن کامل پاها، میتوان این حرکت را مجدداً تکرار کرد. اندازهی وزنهی مورد استفاده برای تمرین اصلاح پاهای پرانتزی را میتوان افزایش داد.
یوگا
هر ورزش از جمله یوگا واقعاً دارای عملکرد خاصی است و این مسئله مورد شکی نیست. برخی حالتهای یوگا میتوانند برای بهبود انعطافپذیری و همچنین تراز کردن بدن مفید باشند. اما افرادی که با مشکل پاهای پرانتزی روبرو هستند، معمولاً در انجام حالتهای معمول یوگا با مشکل مواجه میشوند. به همین دلیل، باید حرکات یوگا را با استفاده از وسایل کمکی مانند تسمههای یوگا انجام داد تا بتوان بهبودی در حالت بدن دست یافت. این به این معنی است که با استفاده از این وسایل، میتوان حالت پاهای پرانتزی را در نهایت بهبود بخشید. با وجود پاهای پرانتزی، افراد باید مطمئن شوند که آمادگی لازم را به درستی انجام میدهند. قبل از هر حرکت یوگا، تسمه یوگا باید به دور پاها پیچیده شود. اتصال پاها به یکدیگر میتواند یک روش عالی برای تقویت پاها و اصلاح حالت آنها باشد. در این حالت، افراد میتوانند حرکات یوگا که به صاف کردن پاها کمک میکنند، را انجام دهند.
پیلاتس
انجام حرکات پیلاتس میتواند به صاف کردن پاهای پرانتزی کمک کند. پیلاتس، مانند یوگا، یک روش است که برای تراز کردن بدن و تقویت عضلات تنه استفاده میشود. این روش به طور غیرمستقیم نه تنها به اصلاح حالت بدن بلکه به بهبود پاهای پرانتزی نیز کمک میکند. برخی از حرکات پیلاتس قابل استفاده برای اصلاح حالت پاها هستند. به عنوان مثال، شخص میتواند دراز کشیده بر روی کمر خود دراز کشیده و سپس هر دو پا را از زمین بالا ببرد. پاها باید با سرعت بالا و پایین حرکت کنند. با این حال، باید اطمینان حاصل شود که پاها در حین این ورزش به یکدیگر چسبیده اند.
جراحی
در نوجوانان و بزرگسالان با موارد شدید پاهای پرانتزی، اغلب جراحی تنها گزینهی پیش رو است. جراحی نحوهی قرارگیری استخوانها در زانو را تغییر میدهد و باعث اصلاح حالت پرانتزی میگردد و در نتیجه کشیدگی غضروف کاهش مییابد. پزشک میتواند تشخیص دهد که آیا جراحی برای بیمار مناسب است یا خیر.
- این جراحی میتواند درد و کشیدگی در زانو را کاهش دهد.
- زمان بهبودی کامل ممکن است تا یک سال به طول بیانجامد.
