حس مورمور، سفتی یا سوزش، احساس سنگینی پا، خارش یا درد عضله در ران ها و ساق پا؛ تمامی این علائم می توانند در گروه درد ساق پا قرار بگیرند. درد ساق پا ممکن است به تدریج (درد مزمن) یا ناگهانی (درد حاد) شروع شود.
درد ساق پا مشکلی رایج می باشد و می تواند از خفیف و آزاردهنده تا شدید و عاجز کننده متغییر باشد. در شکل شدید خود، می تواند روی توانایی راه رفتن و ایستادن بیمار تأثیر بگذارد. درد ساق پا می تواند به دلایل متعددی ایجاد گردد (مثلاً آسیب به عضلات، استخوان ها، اعصاب یا رگ های خونی) و می تواند نشان دهنده بیماری های زیادی با شدت متفاوت باشد.
برخی بیماری ها که باعث ایجاد درد ساق پا می شوند خود به خود یا با اصلاح سبک زندگی بهبود می یابند. اما باید بیماری هایی را که نیاز به مراقبت پزشکی دارند از جمله صدمات ناگهانی که نیاز به درمان اورژانسی دارند را بشناسید.
علائم و نشانه های درد ساق پا
درد ساق پا ممکن است دوره ای یا مستمر باشد و می تواند به تدریج یا یکدفعه ایجاد گردد. ممکن است زمانی که ورزش های خاصی را انجام می دهید یا پاها در حال استراحت هستند روی دهد.
درد می تواند روی کل پا یا فقط روی قسمتی از آن تأثیر بگذارد. حس درد می تواند به شدت متفاوت باشد و ممکن است به صورت درد آزاردهنده یا تیز، کوبه ای و سوزاننده یا مورمور کننده باشد.
بسته به بیماری، درد ساق پا ممکن است همراه با علائم زیر نیز باشد:
- گرفتگی یا کوفتگی عضلات
- حساسیت به لمس
- سفتی
- قرمزی یا کبودی
- ورم
- ضعف عضله یا بی ثباتی زانوها
- مشکل در راه رفتن
علت درد ساق پا
درد یا ناراحتی در هر جایی از پا می تواند از درد آزاردهنده تا ضربه ای شدید باشد. اکثر دردهای ساق پا به خاطر کارکرد بیش از حد یا صدمات جزئی ایجاد می شوند. درد اغلب در زمان کوتاه و با درمان های خانگی رفع می گردد.
با این حال، در برخی موارد، بیماری حاد ممکن است منجر به ایجاد درد شود. اگر درد شدید یا مستمری را در ساق پا حس کردید به پزشک مراجعه کنید. تشخیص به موقع و درمان هر بیماری ممکن است از بدتر شدن درد و بهبودی طولانی مدت جلوگیری کند.
گرفتگی ها
دلیل اصلی درد ساق پا گرفتگی عضله می باشد که به عنوان گرفتگی همراه با درد عضله ساق پا شناخته می شود. گرفتگی معمولاً درد تیز و ناگهانی است که با انقباض عضلات پا ایجاد می شود. سفت شدن عضلات، اغلب برآمدگی مشهود و سفتی را در زیر پوست ایجاد می کند. ممکن است مقداری قرمزی و ورم نیز در نواحی اطراف آن مشاهده شود.
خستگی و بی آبی عضلات ممکن است منجر به گرفتگی پا مخصوصاً در ناحیه ساق شود. در برخی افراد، داروهای خاصی مانند دیورتیک ها و استاتین ها نیز ممکن است باعث ایجاد گرفتگی شوند.
صدمات
درد ساق پا اغلب نشانه صدمات زیر نیز می باشد:
- کشیدگی عضله رایج ترین آسیبی است که در هنگام پارگی رشته های عضلانی به خاطر کشش بیش از حد روی می دهد. اغلب در عضلات طویل تر مانند همسترینگ، ساق پا یا چهار سر ران روی می دهد.
- شین اسپلینت / گرفتگی و درد عضلات پا می تواند دردی را در لبه داخلی استخوان ساق پا یا درشت نی ایجاد کند. این صدمه می تواند در هنگام استفاده بیش از حد عضلات اطراف استخوان ساق پا ایجاد شود؛ زیرا عضلات این بخش پاره می شوند.
- شکستگی در اثر فشار، شکستگی های کوچکی در استخوان های پا، مخصوصاً در استخوان ساق پا، می باشند.
بیماری ها
برخی بیماری ها معمولاً منجر به درد ساق پا می شوند. مثلاً:
- بیماری آترواسکلروز، باریک و سفت شدن رگ ها به خاطر تجمع چربی و کلسترول می باشد. این رگ های خونی خون غنی از اکسیژن را در کل بدن حمل می کنند. وقتی انسدادی در رگ به وجود بیاید، جریان خون در بخش های مختلف بدن کاهش می یابد. اگر بافت های پا اکسیژن کافی دریافت نکنند، ممکن است منجر به درد ساق پا شود.
- ترومبوز عمیق وریدی (DVT) زمانی روی می دهد که لخته خون در وریدهای داخلی بدن ایجاد گردد. لخته خون، توده ای از خون جامد شده می باشد. DVT معمولاً بعد از استراحت طولانی مدت در ساق پاها ایجاد شده و باعث ورم و گرفتگی دردناک در ساق پا می شود.
- نقرس نوعی آرتروز می باشد که از تجمع بیش از حد اوریک اسید در بدن ایجاد می گردد. معمولاً باعث ایجاد درد، ورم و قرمزی در پاها و ساق پا می شود.
- واریس، وریدهای بزرگ و گره دار هستند و زمانی که وریدها به علت ناکارآمدی دریچه های خود با خون پر شده باشند ایجاد می گردد. معمولاً ظاهر ورم کرده یا برجسته دارند که می تواند دردناک باشد. اغلب در مچ پا و ساق پا ایجاد می گردد.
- عفونت استخوان یا بافت پا می تواند منجر به ورم، قرمزی یا درد در ناحیه عفونی شده گردد.
- آسیب عصبی در پا ممکن است باعث ایجاد بی حسی، درد یا گزگز شود. اغلب در پاها و ساق پا و به علت دیابت ایجاد می شود.
دلایل دیگر درد ساق پا
فتق دیسک زمانی روی می دهد که دیسک های نرم بین مهره ها از جای خود خارج گردند. این دیسک فتق شده به اعصاب ستون فقرات فشار وارد می کند. این امر ممکن است باعث ایجاد دردی گردد که از ستون فقرات به دست ها و پاها منتقل می شود.
بیماری ازگود-شلاتر زمانی روی می دهد که تاندونی که کاسه زانو را به استخوان ساق پا متصل می کند کشیده شود و در جایی که به استخوان به غضروف درشت نی متصل می شود کشیدگی ایجاد می کند. این امر منجر به ایجاد برجستگی در زیر زانو می شود و در نتیجه حساسیت به لمس و ورم در اطراف زانو ایجاد می شود. عمدتاً در نوجوانانی که در دوران بلوغ رشد جهشی دارند ایجاد می شود.
تومروهای غیر سرطانی یا خوش خیم می توانند در استخوان ساق پا یا ران ایجاد گردند.
تومورهای بدخیم یا سرطانی استخوان نیز ممکن است در استخوان های بلند پا مانند استخوان ران و ساق پا ایجاد گردند.
تشخیص علت درد ساق پا
اگر درد ساق پا شدید است یا زندگی شما را مختل می کند، باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید. پزشک سؤالاتی در مورد علائم شما می پرسد و معاینه ای انجام می دهد.
پزشک ممکن است عکس برداری ها و آزمایشات دیگری را نیز تجویز کند:
- اشعه ایکس
- MRI
- سونوگرافی
- CT اسکن
- ونوگرافی
- EMG
- آزمایشات خون
درمان درد ساق پا
اگر درد ساق پا به خاطر گرفتگی و صدمه جزئی باشد، می توانید آن را در خانه درمان کنید. اما درد ساق پا دلایل زیادی دارد. علائم اغلب هم پوشانی دارند. اگر درد ادامه دار بود، بدتر شد یا زندگی را دشوار کرد، باید به پزشک مراجعه کنید.
مراجعه به پزشک برای درد ساق پا
برخی از دردهای ساق پا، مخصوصاً اگر به علت کشیدگی عضله یا صدمات غیر جدی دیگری باشند، ممکن است به اقدامات خود درمانی جواب داده و نیاز به درمان خاصی نباشد.
اما درد ساق پا که به علت آسیب جدی است یا آسیب عصبی و بافتی را به همراه دارد، ممکن است نیاز به درمان یا جراحی داشته باشد.
گاهی تشخیص اینکه درد ساق پا چه زمانی نیاز به مراجعه به پزشک یا بخش مراقبت های اضطراری دارد دشوار می باشد. اگر علائم زیر را داشتید، یک قرار ملاقات با پزشک بگذارید:
- ورم در هر دو پا.
- واریس که باعث ایجاد درد شود.
- درد در هنگام راه رفتن.
- درد ساق پا که بدتر می شو یا بعد از چند روز ادامه دارد.
اگر علائم زیر را داشتید سریعاً به بیمارستان مراجعه کنید:
- تب دارید.
- بریدگی عمیق روی ساق پا دارید.
- پا گرم و قرمز است.
- پا رنگ پریده و سرد است.
- مشکل در تنفس دارید و هر دو پا ورم دارد.
- قادر به راه رفتن یا قرار دادن وزن خود روی پا نیستید.
- صدمه به پا همراه با صدای خرت خرت یا تق تق.
تعدادی از بیماری ها و صدمات شدید ممکن است باعث ایجاد درد ساق پا شوند. هرگز درد ساق پا که به نظر رفع نمی شود یا همراه با علائم دیگر است را نادیده نگیرید. این کار می تواند خطرناک باشد. اگر در مورد درد ساق پای خود نگران هستید به پزشک مراجعه کنید.
درمان دارویی
داروهای بدون نسخه رایج، مانند استامینوفن و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، مانند آسپرین یا ایبوپروفن به کاهش درد ساق پا کمک می کنند.
اگر داروهای بدون نسخه به اندازه کافی قوی نباشند، بسته به منبع درد ساق پا، پزشک ممکن است داروهای دیگری را برای رفع درد یا التهاب تجویز کند.
برای درد ناشی از نوروپاتی، دکتر ممکن است داروهای ضد تشنج یا ضد افسردگی برای کنترل درد یا درمان موضعی حاوی کپسایسین (ماده ای که در فلفل تند وجود دارد) یا لیدوکائین (داروی بی حسی) را تجویز کند.
فیزیوتراپی
اگر درد ساق پا به خاطر صدمه یا بیماری باشد که منجر به ضعف عضله شود، ممکن است فیزیوتراپی مفید باشد.
فیزیوتراپیست می تواند به شما حرکات کششی و ورزش های اختصاصی را آموزش دهد تا به بازگرداندن توان و تحرک کمک کرده و حتی به ترمیم انواع زخم کمک کند.
فیزیوتراپیست می تواند به مشخص کردن اینکه آیا نیاز به ارتوز یا وسایل حمایتی دیگر، مانند بریس های پا، عصا یا ویلچیز دارید یا خیر، کمک کند.
جراحی
برخی بیماری ها که باعث درد ساق پا می شوند ممکن است در نهایت نیاز به یکی از انواع جراحی های زیر داشته باشند:
- تاندونیت آشیل یا پارگی تاندون.
- شکستگی استخوان.
- آسیب عصبی که به دلیل فشار جسمانی وارد شده باشد.
- ساکروایلیت.
درمان خانگی درد ساق پا
زمانی که درد ساق پا را به خاطر گرفتگی، خستگی یا استفاده بیش از حد داشتید، درمان های خانگی زیر را امتحان کنید:
- تا حد ممکن به پای خود استراحت دهید و با استفاده از یک بالش پای خود را بالاتر بیاورید.
- مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا آسپرین استفاده کنید تا به رفع درد در هنگام ترمیم پا کمک کند.
- جوراب های واریسی بپوشید.
- حداقل 4 بار در روز روی ناحیه دردناک یخ قرار دهید. در روزهای اولی که درد آغاز می شود می توانید این کار را بیشتر انجام دهید. در هر بار می توانید یخ را به مدت 15 دقیقه روی پا قرار دهید.
- حمام گرم بگیرید و سپس عضلات را به آرامی کش دهید. اگر در ساق پا دردی حس کردید، در حالت نشسته یا ایستاده سعی کنید انگشتان خود را صاف و روبه بالا بیاورید. اگر در ران پا درد حس کردید، سعی کنید خم شده و انگشتان پا را لمس کنید. می توانید در حالی که روی زمین نشسته اید یا ایستاده اید این کار را انجام دهید. هر حرکت کششی را به آرامی انجام دهید و برای 5 تا 10 ثانیه هر حرکت را نگه دارید. اگر درد بدتر شد، حرکت کششی را انجام ندهید.
پیشگیری از درد ساق پا
همیشه باید قبل و بعد از ورزش، حرکات کششی عضلات را انجام دهید تا از درد ساق پا به خاطر انجام فعالیت فیزیکی پیشگیری کنید. خوردن غذاهای غنی از پتاسیم، مانند موز و مرغ مفید است و به جلوگیری از صدمه بیشتر به تاندون ها و عضلات کمک می کند.
می توانید به پیشگیری از ابتلا به بیماری هایی که باعث آسیب عصبی در پاها می شوند به روش های زیر کمک کنید:
- پنج روز در هفته، هر سری به مدت 30 دقیقه ورزش کنید.
- وزن مناسب داشته باشید.
- از استعمال دخانیات و مصرف الکل پرهیز کنید.
- مراقب کلسترول و فشار خون خود باشید و آنها را تحت کنترل داشته باشید.
با پزشک خود در مورد راه های جلوگیری از دلایل خاص ایجاد کننده درد ساق پا مشورت کنید.
سؤالات پر تکرار
درد ساق پا معمولاً چند روز طول می‌کشد؟
درد ساق پا می تواند مستمر یا دوره ای باشد، با فعالیتی ایجاد و رفع گردد یا گه گاهی ایجاد شود. هیچ قانونی برای ماندگاری درد ساق پا وجود ندارد، زیرا بیماری های مختلفی می تواند باعث ایجاد آن شود. اما اگر نمی توانید بدن درد شدید راه بروید و نیاز به نشستن دارید، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
درد ساق پا برای چه افرادی بیشتر شایع است؟
افراد بالای 50 سال، مبتلایان به کلسترول و فشار خون بالا و چاقی مفرط یا اضافه وزن به احتمال زیاد به درد ساق پا مبتلا می شوند. دیگر عوامل دخیل دیگر عبارتند از:
- سبک زندگی بدون تحرک
- سطح بالای آمینو اسیدها
- دیابت
علت درد ساق پا در کودکان چیست؟
دردهای مربوط به رشد، گرفتگی و دردهای عضلانی دردناک می باشند و برخی کودکان پیش دبستانی و قبل از نوجوانی در هر دو پای خود احساس درد می کنند. این درد معمولاً در اواخر بعد از ظهر و عصر ایجاد می شود. اما ممکن است باعث شود در اواسط شب کودک از خواب بیدار شود.
دردهای رشد معمولاً در اوایل کودکی در حدود سنین 3 یا 4 سالگی ایجاد می شود و دوباره در سن 8 تا 12 سالگی عود می کنند.
در کل، درد رشد در هر دو پا و مخصوصاً در جلوی ران ها، عضلات ساق ران یا پشت زانو ایجاد می شود.
علت درد ساق پا در سالمندان چیست؟
با بالا رفتن سن احتمال ابتلا به درد ساق پا در بزرگسالان بیشتر می شود، زیرا توده عضلانی را از دست می دهند. برخی دردهای رایج در ساق پا در افراد مسن به دلایل زیر می باشند:
- گرفتگی
- کشیدگی عضله
- واریس
- ترومبوز عمیق وریدی (DVT)
- آرتروز
کدام درمان گیاهی برای درد ساق پا توصیه میشود؟
آلوئه ورا: آلوئه ورا را مستقیماً روی پوست خود بمالید.
زنجبیل: زنجبیل تازه یا کیسه ای را به مدت 5 دقیقه در آب جوش دم کنید یا زنجبیل پودر شده را به غذاهای پخته اضافه کنید.
چای سبز: دانشمندان شواهدی یافتند که ثابت می کنند عصاره یا ترکیبات خاصی از چای سبز ممکن است روی آرتروز تأثیر بگذارند.
آیا ممکن است درد ساق پا به دلیل سرطان باشد؟
بله. درد در نواحی تومور معمولاً نشانه سرطان استخوان است. در ابتدا، ممکن است دردی وجود نداشته باشد. ممکن است در هنگام استفاده از پاها، مثلاً راه رفتن با استخوان مبتلا به تومور، یا در شب بدتر شود. در گذر زمان، درد می تواند مداوم تر شده و ممکن است با انجام فعالیتی بدتر شود.
برای درد ساق پا باید به چه دکتری مراجعه کنیم؟
متخصص ارتوپدی. متخصص ارتوپدی پزشکی است که در تشخیص و درمان صدمات و بیماری هایی که روی استخوان ها و بافت های نرم تأثیر می گذارند تخصص دارد. دریافت درمان از یک متخصص ارتوپدی می تواند به جلوگیری از ایجاد عوارض دیگر کمک کند.
