درد در قسمت پشت زانو بسیار شایع می‌باشد. امکان دارد در برخی از افراد، این درد هنگام ورزش و در برخی دیگر هنگام استراحت نیز ایجاد می‌شود. درد پشت زانو ممکن است با ورم و احساس سنگینی همراه باشد. در بیشتر موارد، درد در پشت زانو علت مشخصی دارد ولی در دیگر موارد نیاز به معاینه دارد. استفاده از آزمایشهای تصویربرداری و معاینات بدنی به تشخیص نهایی کمک می‌کنند.
در حالیکه درد پشت زانو می‌تواند نشان‌دهنده موارد ساده‌ای مانند کشیدگی عضلانی باشد، عارضه‌های جدی‌تری مانند لخته خونی یا تومور نیز ممکن است باعث ایجاد این مشکل شوند. منشأ و ماهیت درد پشت زانو و علائم ناشی از آن به تشخیص علت ایجاد این عارضه کمک می‌کنند. گزینه درمانی مورد استفاده برای بهبود این عارضه به علت و شدت این درد بستگی دارد. امکان دارد پزشک در مورد پارگی ناقص PCL یا پارگی ملایم مینیسک استفاده از ورزشهای تقویتی را توصیه کند. پزشک برای درمان آسیبهای خفیف به شما استراحت و استفاده از یخ را پیشنهاد کرده و یا اینکه استفاده از بریس را برای بهبود درد زانو توصیه کند. امکان دارد به دنبال درمان، برای بهبود زانو از فیزیوتراپی استفاده شود.
دلیل درد پشت زانو چیست؟
عضلات ساق پا و همسترینگ، سرخرگ پشت زانویی (پوپلیتئال) و اعصاب پا و همچنین استخوانها و غضروف در پشت زانو و بخشی از مینیسک جانبی و میانی از جمله ساختارهایی هستند که می‌توانند باعث ایجاد درد پشت زانو شوند. عارضه‌های گوناگونی نیز در ایجاد این درد مؤثر هستند.
علتهای اصلی درد پشت زانو عبارتند از:
- ورم در اثر کیست بیکر : کیست بیکر یکی از علتهای شایع ورم و درد پشت زانو می‌باشد.
- پارگی مینیسک
- آسیب به عضله همسترینگ : این آسیب معمولاً در قسمت ران ایجاد می‌شود.
- پارگی شاخ خلفی مینیسک میانی
- ترومبوز ورید عمقی – یا وجود لخته خونی در قسمت پشت پا
- سندرم استفاده بیش از حد (Overuse) در دوندگان و ورزشکاران. این سندرم معمولاً باعث ایجاد ساییدگی و پارگی در قسمت پشت زانو می‌شود.
- آرتروز زانو : احتمالاً شایع‌ترین علت ایجاد درد می‌باشد و در اثر ورم و التهاب ایجاد می‌شود.
تشخیص عارضه
برای تشخیص عارضه، پزشک نوع درد را بررسی کرده و پس از معاینه بدنی، آزمایش‌هایی را انجام خواهد داد. پزشک زانوی بیمار را به گونه‌ای حرکت می‌دهد که زانو در وضعیت دردناک قرار بگیرد. سپس هنگام اعمال فشار، آزمایش‌هایی برای بررسی ثبات و پایداری زانو انجام می‌شوند. امکان دارد پزشک از تصاویر گرفته شده با اشعه ایکس یا ام آر آی استفاده کند. همچنین ممکن است نیاز به انجام آرتروسکوپی زانو باشد (جراحی برای مشاهده داخل مفصل زانو).
آیا درد پشت مفصل زانو قابل درمان است؟
درمان درد زانو بستگی به علت بیماری دارد. برخی از روشهای درمان و توانبخشی که پزشک به بیمار توصیه می‌کند عبارت‌اند از:
درمان خانگی
برای درمان اولیه درد پشت زانو، از روشهای زیر می‌توان استفاده کرد :
- حفاظت از زانو در برابر آسیبهای بیشتر
- استراحت دادن به زانو
- سرد نگه داشتن زانو برای زمان کوتاه بوسیله پک سرد
- محکم و فشرده نگه داشتن ملایم زانو با استفاده از باند الاستیک
- بالا قرار دادن زانو
مصرف دارو
یکی از مناسب‌ترین روش‌ها برای تسکین درد مداوم پشت زانو، مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه مانند الِو (Aleve) یا موترین و ایبوپروفن است. عناصر فعال موجود در موترین خصوصاً برای این نوع درد مؤثر می‌باشند زیرا که باعث کاهش التهاب و کنترل درد می‌شوند. در مورد دردهای شدید یا مزمن در قسمت پشت زانو که با مصرف داروهای مذکور تسکین پیدا نمی‌کنند، پزشک از داروهای قویتری برای کنترل درد در بیماران استفاده می‌کند.
تأثیر فیزیوتراپی
فیزیوتراپی و توانبخشی برای درمان درد پشت زانو ضروری می‌باشد. پزشک از روشهایی مانند ورزش برای کاهش درد و التهاب و بهبود انعطاف‌پذیری مفاصل استفاده می‌کند. تمارین فیزیوتراپی همچنین باعث تقویت عضلات پیرامون مفاصل شده و خطر آسیبهای احتمالی بیشتر را کاهش می‌دهند.
مگنت تراپی (مغناطیس درمانی)
طبق برخی از نظریات، مغناطیس می‌تواند در تسکین درد از جمله درد پشت زانو مؤثر باشد. مگنت‌تراپی از میدان مغناطیسی برای درمان عارضه‌ها استفاده می‌کند. در این روش آهنرباهای دائمی برای بهبود سریع استخوانها، تسکین درد و تاثیرات درمانی دیگر نزدیک بدن قرار داده می‌شوند. طبق توصیه پزشکان این روش در درمان اختلالات مفصلی مؤثر است.
اوزون درمانی
تزریق گاز اوزون در مفاصل زانو درد و التهاب پشت زانو را کاهش می‌دهد. تزریق اوزون، اکسیژن فعال (مخلوطی از اکسیژن و اوزون- O3) را مستقیماً به ناحیه آسیب‌دیده انتقال می‌دهد. این روش درمانی کم‌تهاجمی باعث انتقال مستقیم خاصیت ضدالتهابی و احیاکننده اوزون طبی در بافت ملتهب می‌شود. اوزون با فعال‌سازی سلولهای بنیادی بدن بیمار که دارای قدرت‌ترمیم و بازسازی سلولهای آسیب‌دیده است، باعث تسکین درد و بازسازی بافت حتی در موارد آسیبهای شدید مفاصل می‌شود. همچنین اوزون باعث فعال شدن سیستم طبیعی آنتی اکسیدان شده و از آسیب سلولی ناشی از التهاب مزمن جلوگیری می‌کند. تزریق اوزون باعث افزایش جریان خون و ساخت کلاژن و غضروف می‌شود.
اهمیت ورزش درمانی
از آنجایی که چندین عضله روی مفاصل زانو قرار می‌گیرند – شامل ساق پا، ران، همسترینگ، عضله چهارسر ران، عضله دوقلو و عضله نعلی- و به صورت گروهی باعث خم و راست شدن و ثبات زانو می‌شوند، منشأ اصلی درد پشت زانو همیشه مشخص و واضح نمی‌باشد. برخی از ورشهای مفید برای درمان درد پشت زانو عبارتند از :
کشش عضلات همسترینگ به کمک دیوار
عضلات همسترینگ بسیار در درد پشت زانو مؤثر هستند و امکان دارد منشأ اصلی ناراحتی و درد، همین عضلات باشند. برای انجام این تمرین، روی زمین دراز کشیده به طوریکه صورت به طرف بالا باشد و پای چپ را روی زمین قرار دهید. پای راست را به دیوار تکیه داده و یا از کش مقاومتی استفاده کنید. این کشش بایستی در تمامی پشت پا احساس شود. پس از اینکه بیشترین مقدار کشش وارد شد، در فواصل 5 ثانیه‌ای پا را منقبض و سپس شل کنید. در صورتی که پاهایتان از انعطاف زیادی برخوردار است، مچ پای راست را گرفته و به سمت خود بکشید. به مدت 5 ثانیه به تعداد 10 تا 15 بار این حرکت را انجام دهید. همین حرکت را با پای چپ نیز تکرار کنید.
کشش ساق پا به کمک توپ لاکراس
این حرکت باعث بهبود تنش در عضلات ساق پا و همسترینگ می‌شود.
برای انجام این حرکت، روی زمین نشسته و پای راست را خم کرده به سمت باسن بیاورید. یک توپ لاکراس ( یا توپ ماساژ/یوگا) را زیر زانوی پای راست گذاشته و آن را بین عضلات ساق پا و همسترینگ فشار دهید. پای خود را به سمت باسن کشیده تا عضلات کشیده شوند و سپس پا را کمی باز کنید تا بین مفاصل زانو فاصله ایجاد شود. تا زمانی که تنش در این قسمت پا بهبود یابد این حرکت را ادامه دهید و سپس همین حرکت را برای پای دیگر نیز انجام دهید.
