آسیب ACL پارگی یا رگ به رگ شدن رباط صلیبی قدامی (ACL) – یکی از رباط‌های اصلی در زانوی شما است. آسیب‌های ACL اغلب در طول ورزش رخ می‌دهند که شامل توقف‌های ناگهانی، پریدن یا تغییر جهت – مانند بسکتبال، فوتبال، ساکر، تنیس، اسکی روی زمین، والیبال و ژیمناستیک است. وقتی آسیب ACL اتفاق می‌افتد، بسیاری از افراد صدایی در زانو احساس می‌کنند. زانوی شما ممکن است متورم شود، احساس بی ثباتی داشته باشند و برای تحمل وزن بیش از حد درد داشته باشد. افرادی که آسیب ACL را تجربه می کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به استئوآرتریت زانو قرار دارند که در آن غضروف مفصلی تخریب می‌شود و سطح صاف آن زبر می‌شود. بسته به شدت آسیب ACL، درمان ممکن است شامل استراحت و تمرینات توانبخشی و سایر برنامه‌های بازسازی برای کمک به کسب دوباره قدرت و ثبات یا جراحی برای جایگزینی رباط پاره شده و پس از آن توانبخشی باشد. یک برنامه آموزشی مناسب می‌تواند به کاهش خطر آسیب ACL کمک کند.
در صورتی که هرگونه آسیب به زانو باعث علائم یا نشانه‌های آسیب رباط صلیبی قدامی (ACL) شود، باید بلافاصله اقدامات پزشکی را آغاز کنید. تشخیص سریع و دقیق برای تعیین شدت آسیب و دریافت درمان مناسب بسیار حائز اهمیت است. در روش‌های غیرجراحی، فیزیوتراپی پیشرفته و توانبخشی می‌تواند بهبودی زانو را به وضعیتی نزدیک به حالت قبل از آسیب بازگردانده و بیمار را درباره روش‌های پیشگیری از بی ثباتی آموزش دهد. در برخی موارد، استفاده از یک بریس زانویی آویزان نیز ممکن است به عملکرد درمانی کمک کند.
علت پارگی و کشیدگی رباط صلیبی چیست؟
رباط‌ها نوارهای قویی از بافت هستند که یک استخوان را به دیگری متصل می‌کنند. ACL ، یکی از دو رباطی است که در وسط زانو به صورت متقابل قرار دارد، و استخوان ران (فمور) را به استخوان ساق (تیبیا) متصل می‌کند و به ایجاد ثبات در مفصل زانو کمک می‌نماید.
اکثر آسیب‌های ACL در فعالیت‌های ورزشی و تناسب اندام رخ می‌دهند که می‌تواند فشاری بر روی زانو ایجاد کند:
- کاهش سرعت ناگهانی و تغییر جهت (برش)
- چرخش با پایی که محکم روی زمین کاشته شده
- فرود اشتباه پس از یک پرش
- توقف ناگهانی
- دریافت ضربه یا برخورد مستقیم به زانو، مانند تکل در فوتبال
هنگامی که رباط آسیب می‌بیند، معمولا پارگی جزئی یا کامل در بافت وجود دارد. آسیب خفیف ممکن است رباط را بیش از حد گسترش دهد اما به ان آسیبی نمی‌زند.
نشانه‌های این عارضه چیست؟
نشانه‌ها و علائم آسیب ACL معمولا عبارتند از:
- صدای بلند یا احساس ترکیدن در زانو
- درد شدید زانو و ناتوانی در ادامه فعالیت
- تورم که در عرض چند ساعت شروع می‌شود
- از دست دادن دامنه حرکتی
- احساس بی ثباتی یا خالی کردن زانو برای تحمل وزن
راه‌های تشخیص
در طول معاینه فیزیکی، پزشک زانوی بیمار را برای تشخیص تورم و حساسیت به لمس بررسی می‌کند و زانوی آسیب دیده را با زانوی سالم مقایسه می‌نماید. او همچنین می‌تواند زانوی بیمار را به موقعیت‌های مختلفی حرکت دهد تا بتواند میزان حرکت و عملکرد کلی مفصل را ارزیابی کند.
اغلب تشخیص می‌تواند بر اساس معاینه فیزیکی انجام شود، اما بیمار ممکن است نیاز به آزمایش‌هایی برای رد سایر علل و تعیین شدت آسیب داشته باشد. این آزمونها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- اشعه ایکس
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- سونوگرافی
چگونه کشیدگی و پارگی رباط صلیبی را درمان کنیم؟
رباط صلیبی قدامی می‌تواند درمان شود و بسته به میزان کشیدگی و پاره شدن رباط، از طریق روش‌های مختلفی بهبود یابد. گزینه‌های درمان عبارتند از:
درمان‌های اولیه
مراقبت‌های فوری اوليه می‌تواند درد و تورم را بلافاصله بعد از آسیب به رباط صلیبی قدامی کاهش دهد:
- استراحت: استراحت کلی برای بهبودی لازم است و تحمل وزن روی زانو را محدود می‌کند.
- یخ: هنگامی که بیمار بیدار است، سعی کنید حداقل هر دو ساعت یک بار به مدت 20 دقیقه یخ روی زانو قرار دهید.
- فشرده سازی: دور زانو یک باند الاستیک و یا پارچه فشرده سازی ببندید.
- بالا بردن: دراز بکشید و زانو را بر روی بالش قرار دهید.
بریس
در طی بخشی از فرایند بازتوانی، بیمار معمولاً در یک بریس زانوی محافظتی قرار می‌گیرد تا رباط صلیبی قدامی (ACL) را از هرگونه فشار ناخواسته محافظت کند. حتی پس از بهبودی ACL، به خصوص در فعالیت‌های ورزشی، استفاده از بریس به منظور کاهش خطر آسیب مجدد ممکن است ادامه یابد. این بریس، با ایجاد پشتیبانی و استحکام اضافی به زانو، به بیمار کمک می‌کند تا در فعالیت‌های خود بدون نگرانی از آسیب دوباره به ACL بهره‌برداری کند. استفاده از بریس زانویی محافظتی در مراحل بعدی بازتوانی می‌تواند به استقلال و امنیت بیشتری برای بیمار کمک کند و در حفظ سلامت زانو و جلوگیری از آسیب‌های تکراری مؤثر باشد.
دارو
برای کاهش تورم و درد پارگی رباط صلیبی قدامی، داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن (موترین، آدویل)، ناپروکسن (آلو) یا کتورولاک (تورادول) پیشنهاد می‌شود. داروهای مسکن برای درد، مانند کدئین، هیدروکودون (ویکودین، لورتاب) ،و یا اکسیدی کودون(پرکودون، پرکوکت) ، ممکن است برای مدت کوتاهی پس از آسیب حاد تجویز شوند
فیزیوتراپی
درمان پزشکی برای آسیب ACL با فیزیوتراپی آغاز می‌شود. پزشک به بیمار می‌آموزد چگونه تمرینات را انجام دهد که با نظارت مستمر و یا در خانه انجام می‌شود. هدف از فیزیوتراپی این است که درد و تورم کاهش یابد، دامنه کامل حرکت زانو بازگردانده شود و عضلات تقویت شوند. این دوره فیزیوتراپی در افرادی که نسبتا غیر فعال هستند، و در فعالیت‌های ورزشی متوسط و فعالیت‌های مفرح شرکت می‌کنند، یا ورزش‌هایی را انجام می‌دهند که فشار کمتری روی زانو وارد می‌کند، می‌تواند با موفقیت آسیب‌های ACL را درمان کند.
طب سوزنی
طب سوزنی نیز یکی از روش‌های درمانی و توانبخشی برای پارگی و کشیدگی رباط صلیبی می‌باشد. این روش شامل قرار دادن سوزن‌های نازک و شبیه به مو در بدن است. سوزن‌ها به عنوان کانال‌هایی برای هدایت انرژی بیوالکتریک یا چی در بدن عمل می‌کنند و از طریق آن، خون و/یا انسدادهای مایع را عبور می‌دهند. هر درمان طب سوزنی برای نیازهای خاص بیمار طراحی شده است. قرار دادن سوزن‌ها معمولاً به صورت محلی در اطراف مفصل آسیب دیده صورت می‌گیرد، اما ممکن است شامل سوزن‌هایی در نواحی دورتر از زانو مانند اطراف مچ پا و/یا پا، بر روی بازوها، سر و کمر نیز شود، که این بستگی به بنیه بدن بیمار دارد. طب سوزنی به روش فیزیولوژیکی باعث کاهش درد از طریق افزایش انتشار اندورفین‌ها (هورمون‌های کاهش دهنده درد) در جریان خون می‌شود. قرار دادن سوزن‌ها همچنین جریان خون را به ناحیه آسیب دیده افزایش می‌دهد و باعث کاهش التهاب، تورم و ورم در آن ناحیه می‌شود.
ماساژ
تکنیک‌های ماساژ درمانی توانایی کاهش تورم، افزایش گردش خون و تحرک مفصل و همچنین کاهش درد رباط صلیبی قدامی و کشیدگی را دارند. ماساژ درمانی به طور کلی توسط جامعه پزشکی به عنوان روشی ایمن و یک درمان مؤثر و مکمل برای بسیاری از عضلات مزمن و مشکلات مفصلی شناخته شده است.
پی آر پی
تزریق پی آر پی به درمان پارگی و کشیدگی رباط صلیبی کمک می‌کند. فرآیند درمان پارگی رباط صلیبی قدامی با پی آر پی، حداقل تهاجمی و سریع است. ابتدا، 400 سی سی خون از بیمار گرفته می‌شود. سپس خون در یک سانتریفیوژ چرخانده می‌شود تا پلاکت‌ها را تا هشت برابر مقدار اولیه خود متمرکز کند. سپس پلاکت‌های متمرکز به محل آسیب تزریق می‌شوند. پزشک از سونوگرافی برای هدایت دقیق تزریق به مکان درست استفاده می‌کند تا از حداکثر سود برای آسیب اطمینان حاصل نماید.
درمان شاک ویو
شاک ویو تراپی یکی دیگر از روش‌های جدید و موثر برای درمان پارگی رباط صلیبی می‌باشد. با استفاده از امواج صوتی که ناحیه آسیب دیده را هدف قرار می‌دهند، همزمان گردش خون را به منطقه هدف افزایش داده و ترمیم بافت و رشد سلولی را تحریک می‌کند، پارگی رباط صلیبی قدامی می‌تواند معکوس شود.
درمان لیزر سرد
درمان با لیزر سرد یا لیزر با توان و طول موج کم، یک روش برای کمک به کاهش التهاب ناشی از پارگی رباط صلیبی قدامی است. این روش شامل تاباندن نور لیزر با توان و طول موج خاص به بافت آسیب دیده می‌شود. با استفاده از لیزر سرد، بهبود در استخوان، رباط، تاندون، پوست و حتی بافت عصبی را می‌توان تسریع کرد. مکانیسم‌های استفاده شده شامل افزایش تولید آدنوزین تری فسفات میتوکندری (ATP)، افزایش سنتز پروتئین، کاهش التهاب موضعی و افزایش آنژیوژنز (تشکیل عروق جدید) در ناحیه تابانده شده توسط لیزر می‌باشد. این اقدامات باعث بهبود فرآیندهای زیستی در بافت آسیب دیده می‌شوند و بهبودی در التهاب، ترمیم بافت و بازسازی آن را تسریع می‌کنند.
ورزش
ورزش‌های حرکتی و تقویتی می‌توانند به عنوان بخشی از برنامه توانبخشی ACL استفاده شوند. تمرینات را می‌توان به محض این که درد اجازه می‌دهد قبل از عمل و یا بعد از آن انجام داد. هر بیمار و آسیب وارده متفاوت است بنابراین همیشه توصیه پزشک را جویا شوید. مثلا:
خم کردن و باز کردن زانو
بعد از آسیب به رباط صلیبی قدامی، بیمار ممکن است مشکلی در صاف کردن پا داشته باشد. برای انجام این تمرین، مراحل زیر را طی کنید تا بهبود در دامنه حرکتی زانو ایجاد شود:
- به آرامی زانو را خم کنید و سپس آن را به صورت آهسته و تدریجی به حالت راست درآورید. این کار را تکرار کنید و تلاش کنید دامنه حرکت زانو را بهبود بخشید.
- این تمرین را می‌توانید در حالت نشسته، ایستاده یا درازکش انجام دهید، به هر حالتی که برای شما راحت‌تر است. اما مهم است که زانو را به درد وا نکشید و فقط در حدی که راحت می‌توانید انجام دهید.
- تکرار این حرکت را 10 تا 20 بار انجام دهید. سعی کنید این تمرین را 3 بار در روز تکرار کنید تا بهبود کامل در تحرک زانو حاصل شود.
با انجام این تمرینات، می‌توانید بهبودی در صاف کردن پا و افزایش دامنه حرکتی زانو را تسهیل کنید. البته در هر صورت، مشاوره و راهنمایی پزشک یا متخصص توانبخشی برای انجام تمرینات مناسب و مطمئن تر می‌باشد.
جراحی
در طی بازسازی ACL، جراح رباط آسیب دیده را برمیدارد و آن را با یک بخش از تاندون بافت مشابه با یک رباط که عضله را به استخوان متصل می‌کند، جایگزین می‌نماید. این بافت جایگزین، گرافت نامیده می‌شود. جراح از یک بخش تاندون از قسمت دیگری از زانو یا یک تاندون از یک اهداکننده مرده استفاده می‌کند. گرافت به عنوان داربست‌هایی استفاده می‌شود که بافت رباط جدید می‌تواند روی ان رشد کند.
