زانو درد یکی از مشکلات شایعی است که افراد در سنین مختلف از آن شکایت دارند و دلایل متعددی برای درد زانو وجود دارد. در افراد جوان، معمولا درد زانو به علت ضربه و آسیب دیدن مانند پارگی غضروف، تاندونیت، یا کشیدگی و رباط‌ها ایجاد می‌شود. در افراد مسن، برخی از اختلالات مانند آرتروز زانو ، لغزش زانو، و عفونت از علل بسیار شایع درد زانو محسوب می‌شوند. می‌توان انواع زانو درد را به کمک روش‌های غیر جراحی کنترل کرد، با این حال در برخی موارد انجام جراحی ترمیمی ضروری است.
چرا دچار زانو درد می‌شویم؟
درد موقت زانو با درد مزمن آن تفاوت دارد. اکثر افراد به علت تصادف یا آسیب دیدن زانو، درد موقت زانو را تجربه می‌کنند. درد مزمن زانو به ندرت بدون نیاز به درمان از بین می‌رود و همیشه ناشی از تصادف نیست. این نوع درد اغلب ناشی از دلایل یا بیماری های مختلف است. برخی از بیماری‌ها یا مشکلات جسمانی می‌توانند منجر به درد زانو شوند. این موارد عبارتند از:
- آرتروز زانو : به علت تحلیل رفتن و انحراف معضل زانو، بیمار دچار درد، التهاب، آرتروز و تخریب معضل می‌شود.
- تاندونیت: درد در قسمت جلی زانو هنگام بالا رفتن از کوه، بالارفتن از پله، یا پیاده روی بدتر می‌شود.
- بورسیت: استفاده بیش از حد از زانو یا آسیب دیدگی آن باعث التهاب زانو می‌شود.
- نرمی کشکک: به غضروف زیر کشکک آسیب می‌رساند.
- نقرس زانو: نقرس زانو به علت تشکیل اسید اوریک در خون ایجاد می‌شود.
- کیست بیکر: کیست بیکر مایع سینوویال (مایعی که باعث لغزانندگی معضل می‌شود) پشت زانو تشکیل می‌شود.
- آرتریت روماتوئید زانو ( RA ): یک اختلال التهابی خود ایمنی مزمن که باعث تورم دردناک و در نهایت منجر به تغییر شکل معضل و سائیدگی استخوان و آرتریت روماتوئید می‌شود.
- به در رفتگی زانو: معمولا در اکثر مواقع کشکک زانو به علت ضربه دچار در رفتگی می‌شود.
- پارگی مینیسک: یک یا چند غضروف دچار پارگی می‌شوند.
- پارگی رباط: یک یا چند مورد از رباط‌های زانو دچار پارگی می‌شوند، رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از رباط‌هایی است که بیشتر از سایر رباط‌ها دچار آسیب دیدگی می‌شود.
- تومورهای استخوانی: استئوسارکوما (دومین سرطان شایع استخوان) عمدتا در زانو رخ می‌دهد.
نشانه های همراه این بیماری چیست؟
علائم و نشانه‌های درد مزمن زانو در افراد مختلف متفاوت است، و علت ایجاد درد زانو معمولا بر نحوه احساس درد تاثیر می‌گذارد. درد مزمن زانو میتواند به صورت موارد زیر بروز کند:
- درد مداوم
- درد شدید و تیرکشنده هنگام راه رفتن
- درد و ناراحتی که با سوزش همراه است.
لمس کردن زانوی بیمار باعث می‌شود که بیمار درد و تورم بسیار زیادی را احساس کند.
پزشک چگونه این بیماری را تشخیص می دهد؟
پزشک به معاینه زانوی بیمار می‌پردازد و درباره سابقه پزشکی بیمار سوالاتی را مطرح می‌کند سپس انجام تست‌هایی مانند آزمایش خون، عکسبرداری، و اسکن ام آر آی را برای تشخیص مشکل بیمار تجویز می‌کند.
برای درمان زانو درد چه راه هایی توصیه می شود؟
از آنجا که زانو درد علت های زیادی دارد، پزشک درمان مناسب را براساس نوع علت بیماری پیشنهاد می کند. برخی از راه های درمان زانو درد عبارت اند از :
وزن خود را کم کنید
افرادی که دارای اضافه وزن هستند، به ویژه افراد چاق، ممکن است درد شدیدی در زانوهای خود احساس کنند. این به دلیل این است که چاقی باعث ایجاد فشار قوی بر روی مفصل زانو می شود. افزایش فشار به مرور زمان می تواند منجر به بروز آرتروز شود و باعث التهاب و آسیب بیشتر به تاندون ها و رباط ها می شود. علاوه بر این، افراد چاق بیشتر عرضه به صافی کف پا و افتادگی قوس پا هستند که باعث افزایش فشار بر روی بخش خارجی مفاصل زانو می شود. در نتیجه، کاهش وزن می تواند فشاری که بر مفاصل زانو وارد می شود را کاهش داده و احتمال بروز درد را کاهش دهد.
مراقبت های خانگی
بیمار میتواند برای تسریع فرایند بهبود زانو از اقدامات زیر بهره بگیرد:
- بیمار میتواند چند روز از فعالیت‌های سنگین دوری کند و به زانوی خود استراحت دهد.
- میتواند برای کاهش درد و تورم از یک تکه یخ استفاده کند و هر سه تا چهار ساعت یک بار به مدت 15 تا 20 دقیقه کمپرس یخ را روی زانوی خود قرار دهد. بیمار میتواند به مدت 2 تا 3 روز و تا زمانی که درد تسکین می‌یابد به این کار ادامه دهد.
- بیمار میتواند از باند کشی، زانوبند یا پارچه برای بستن زانوی خود استفاده کند. این کار میتواند باعث کاهش تورم شود و از زانو محافظت کند.
- بیمار میتواند هنگام نشستن یا دراز کشیدن یک عدد بالشت نرم را زیر پاشنه خود قرار دهد، این کار باعث کاهش تورم می‌شود.
چه داروهایی برای درمان این بیماری تجویز می‌شوند؟
پزشک برای تسکین موقت درد مزمن زانو، داروهای ضدالتهاب مانند ایبوبروفن، ناپروکسن، یا آسپرین را تجویز می‌کند. همچنین برخی از مسکن ها مانند استامینوفن برای تسکین دردهای خفیف تا متوسط زانو که به علت آرتروز ایجاد می‌شوند، مفید هستند اما تاثیری بر التهاب زانو نمی‌گذارند.
تزریق استروئید
تزریق استروئید درون مفصل زانو میتواند به سرعت درد و التهاب آن را کاهش دهد و باعث بهبود دامنه حرکات بیمار شود. کورتیکواستروئیدها و هورمون‌هایی هستند که مانند ضد التهاب قوی عمل می‌کنند و معمولا تحت بی‌حسی موضعی توسط پزشک به درون مفصل تزریق می‌شوند. معمولا این داروها به صورت کوتاه مدت باعث تسکین درد می‌شوند و عمدتا فرایند تسکین درد از چند هفته تا چند ماه متغیر است.
آیا فیزیوتراپی موثر است؟
انواع مختلفی از آسیب‌ها و بیماری‌های مفصل زانو وجود دارد که می‌توان به طور کامل آنها را به کمک فیزیوتراپی درمان کرد. پزشک پس از معاینه کامل بیمار، با او در خصوص درمان مناسب صحبت می‌کند. فعال بودن بیمار و حضور در برنامه‌های فیزیوتراپی اهمیت بسیار زیادی دارد. معمولا پزشک تمریناتی برای تقویت و بهبود دامنه حرکات زانو تجویز می‌کند. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد برخی از تمرینات را به عنوان بخشی از برنامه ورزش در خانه انجام دهد. ورزش درمانی باید ابزار اصلی در درمان درد زانو باشد.
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست
در برخی موارد، پزشکان از تحریک الکتریکی برای بهبود حرکات زانو و تقویت عضلات پاهای بیماران استفاده می‌کنند. این روش، به عنوان تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست شناخته می‌شود. در این روش، پزشک الکترودها را در جلوی ران و بخش بالایی زانو قرار می‌دهد. سپس، یک تکه سیم از الکترودها استفاده می‌شود و پزشک دستگاه را روشن می‌کند. سیگنال‌های الکتریکی ضعیف به عصب‌ها ارسال می‌شود تا عضلات را تحریک کند. این فرآیند منجر به افزایش جریان خون و کاهش درد می‌شود.
آیا طب سوزنی توصیه می‌شود؟
در طب سوزنی از سوزن‌های بسیار کوچکی استفاده می‌شود و با هدف کاهش درد، تسکین التهاب و تحریک بهبود بیمار، به درون نقاط مخصوصی فرو می‌رود. برخی از تحقیقات نشان داده است که طب سوزنی میتواند برخی از انواع زانو درد را تسکین دهد و باعث بهبود عملکرد بیماران به ویژه افراد مبتلا به آرتروز شود. طب سوزنی یک روش نسبتا بی درد است و گزارشات زیادی در خصوص کارامدی آن وجود دارد. طب سوزنی با تحریک کردن فرایند تولید هورمون، مانند هورمون سروتونین و سایر ترکیباتی که آندروفین نامیده می‌شوند، باعث تسکین درد و التهاب زانو می‌شود.
آیا آب درمانی موثر است؟
شنا کردن و تمرینات ورزشی درآب به درمان درد زانو کمک می‌کند. خاصیت شناور بودن آب باعث کاهش فشار بر زانوی بیمار می‌شود و عضلات را به کار وا می‌دارد. به علاوه، شنا کردن یک روش عاصی برای کاهش وزن است.
چه ورزش هایی برای درمان زانو درد مفید هستند؟
ورزش کردن برای تقویت عضلات اطراف زانو قوی باشند، می‌توانند ضربات بیشتری را جذب کنند. این حال همه تمرینات ورزشی برای زانو مفید نیستند، به ویژه اگر بیمار مدت زیادی است که دچار زانو درد شده است. برخی از ورزش‌های سنگین مانند پریدن، دویدن، تنیس، و بالا رفتن از پله می‌توانند باعث تشدید در زانو شوند. به این ترتیب دوچرخه سواری و پیاده روی کمترین آسیب را به زانو می‌رسانند. برخی از تمرینات ورزشی که به تقویت عضلات چهار سر ران، عضلات همسترینگ و ساق کمک می‌کنند و کمترین تاثیر را بر مفاصل زانو می‌گذارند عبارتند از:
لغزیدن در کنار دیوار
برای انجام این تمرین، بهتر است از دیوار استفاده کنید زیرا این روش ایمن‌ترین راه برای تقویت عضلات چهار سر ران است. برای شروع، بیمار باید ستون فقرات خود را به دیوار نزدیک کند و به آرامی تا حالت نشسته از کنار دیوار بچرخد و چند ثانیه در این حالت باقی بماند. سپس به آرامی همان حالت را حفظ کرده و خود را از کنار دیوار به سمت بالا ببرد. بیمار میتواند مدت زمان و تعداد تکرارهای تمرین را افزایش دهد.
حالت پل
این تمرین باعث تقویت عضلات همسترینگ می‌شود. بیمار باید برای انجام این تمرین روی زمین دراز بکشد و پاهای خود را صاف نگه دارد سپس سعی کند لگن خود را از زمین جدا کند. هدف از انجام این تمرین ورزشی ایجاد یک خط مستقیم و صاف بین زانوها و نشانه است.
چه زمانی جراحی مورد نیاز است؟
اگر درد زانوی بیمار پس از امتحان کردن درمان های خانگی، داروها، درمان‌های جایگزین تسکین نیافته باشد، ممکن است پزشک انجام عمل جراحی را توصیه کند. انجام جراحی زانو فقط باید در موارد آرتروز شدید و با هدف ترمیم آسیب دیدگی بسیار مهم مانند پارگی تاندون و رباط، پارگی مینیسک و شکستگی استخوان ذانجام شود. روش های جراحی متعددی از قبیل جراحی آرتروسکوپیک، تعویض جزئی و تعویض کامل مفصل زانو وجود دارد که پزشک میتواند از آنها استفاده نماید.
