با پیر شدن، خشکی مفاصل برای بسیاری از افراد واقعیتی میشود. پس از سالها استفاده و فشار بر مفاصل، علائم آن در عضلات و استخوانها قابل مشاهده است. بسیاری از افراد پس از بیدار شدن، خشکی مفاصل را تجربه میکنند. طولانی بودن در حالت خواب یا نشستن مدت طولانی مایعات را کاهش میدهد. این میتواند باعث سختی در حرکت اولیه مفاصل در صبحگاهی شود. خشکی مفاصل ممکن است به طور خفیف و تنها در صبحگاهی یا پس از نشستن طولانی، تحرک شما را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین، خشکی مفاصل ممکن است شدیدتر باشد و بر حرکت شما تأثیر منفی بگذارد. در برخی موارد، خشکی مفاصل همراه با درد و التهاب است که موجب ناراحتی و درد در هنگام راه رفتن، ایستادن و قرار دادن وزن بر روی زانو میشود. خشکی مفصل زانو یکی از رایجترین انواع خشکی مفاصل است.
تمام خشکیهای زانو مربوط به سن نیستند. خیلی از شرایط دیگر میتواند موجب خشکی مفاصل شود که شامل آرتروز، لوپوس و بورسیت میشود. از جمله مواردی که میتوانند تحرک مفصل را تحت تاثیر قرار دهند عوامل سبک زندگی،مثل رژیم غذایی و وزن هستند. تشخیص مشکل اصلی به شما و دکتر کمک میکند تا بهترین روش برای کاهش خشکی و متوقف کردن سایر علائم مرتبط با آن را تعیین کنید.
خشکی زانو
اگر خشکی و درد زانو به طور ناگهانی اتفاق افتاد، با دکتر صحبت کنید. به همین ترتیب، اگر خشکی و درد پس از یک دوره پنج تا هفت روزه حل نشود، باید به پزشک مراجعه کنید. اگر هر کدام از این علائم را داشتید، باید نظر پزشک خود را جویا شوید.
- درد شدید زانو
- تورم سریع
- تغییر شکل مفصلي
- عدم توانایی حرکت مفصل زانو
- گرما و قرمزی شدید وحساسیت به لمس کردن
اگرچه خشکی مفصل زانو یک چیزغیرطبیعی نیست، به ویژه هنگامی که سن شما بالاست، اما ممکن است این اولین علامت بیماری دیگری باشد. معاینه فیزیکی یک راه آسان برای تعیین این است که چه چیزی موجب ایجاد مشکل شده است. اگر معاینه فیزیکی نتیجه بخش نبود، ممکن است همانطور که شما منتظرید که درد از بین برود، پزشک برخی درمان ها را برای کاهش درد و خشکی پیشنهاد کند. اگر درد از بین نرفت، باید برای تشخیص بهتر، برخی آزمایشات را انجام دهید.هنگامی که پزشک علت را تشخیص میدهد، بهترین برنامه درمانی را به شما پیشنهاد میکند. این تشخیص به کاهش علائم و کاهش خطرعود کمک میکند.
چرا زانو دچار خشکی و گرفتگی میشود؟
برخی از علتهای گرفتگی و سفتی زانو عبارت اند از:
(RA) آرتریت روماتوئید رماتیسم مفصلی
شایعترین علت درد مفصل زانو، آرتروز است. آرتریت روماتوئید [RA] یکی از شایع ترین انواع آرتروز است. علائم آن معمولا بین 30 تا 60 سالگی دیده میشود. [RA] یک اختلال التهابی مزمن است. همچنین یک بیماری خود ایمنی است. بدان معنی که سیستم ایمنی بدن به اندامهای سالم بدن مانند پوشش مفاصل حمله میکند. این باعث التهاب، درد و خشکی میشود. همچنین ممکن است با گذشت زمان دچار تغییر شکل مفصلی و فرسایش استخوانی نیز بشود.
(OA) استئوآرتریت(آرتروز پیش رونده)
یکی دیگر از انواع آرتروز، استئوآرتریت [OA] است. استئوآرتریت گاهی اوقات آرتروز پیش رونده نیز نامیده میشود. این نوع آرتروز در افراد بالای 65 سال رایج است.
این نوع از آرتروز ناشی از سایش و پارگی در مفصل زانو است. غضروف، بافت نازکی است که از استخوانها در مفاصل محافظت میکند، که با استفاده مداوم فرسوده میشود. با گذشت زمان، غضروف دیگر نمیتواند از استخوان محافظت کند.
پیشرفت میکند میتواند نشانههایی غیر از خشکی ایجاد کند. که شامل: [OA]همانطور که
- درد
- تورم
- صدای ترک خوردگی هنگامی که مفصل در حال حرکت است
همانطور که این وضعیت بدتر میشود، استخوانها ممکن است به راحتی بشکنند و ممکن است بیمار مبتلا به اسپرزاستخوان(زائده استخوان) شود. در مراحل پیشرفته استئوآرتریت ، غضروف ناپدید میشود. استخوانها روی استخوانهای دیگر درمفصل سائیده میشوند. این موجب درد شدید، خشکی و ناتوانی حرکتی میشود.
لوپوس
لوپوس یک بیماری خودایمنی است که شباهتهایی به رماتوئید آرتریت (RA) دارد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اجزای خودش، از جمله اندامها و بافتها، حمله میکند. هنگامی که لوپوس به مفاصل حمله میکند، میتواند خشکی، درد و تورم را ایجاد کند. تشخیص لوپوس چالشبرانگیز است، زیرا علائم آن ممکن است با بسیاری از شرایط دیگر تداخل داشته باشد. معمولاً برای تشخیص لوپوس، نیاز به طولانی شدن مدت زمان و انجام آزمایشات مختلف است تا سایر شرایط ممکن رد شوند و لوپوس تشخیص داده شود. لوپوس مانند رماتوئید آرتریت، یک بیماری مزمن است و هنگامی که فرد به آن مبتلا میشود، احتمالاً علائم بیماری برای باقی عمر او باقی خواهد ماند. درمان کامل برای لوپوس در دسترس نیست، اما درمان میتواند در کاهش و کنترل علائم بسیار مؤثر باشد.
بورسیت(التهاب بورس مفاصل)
بورسیت میتواند بر هر مفصلی تاثیر بگذارد، اما در مفاصل بزرگ مانند زانو شایعتر است. بورسیت کیسههای پر از مایع هستند که استخوانها، رباطها و عضلات را در مفاصل تحت پوشش قرار میدهند. هنگامی که این کیسهها ملتهب میشوند بورسیت ایجاد میشود. این وضعیت باعث خشکی و درد در مفصل آسیب دیده میشود.
نقرس
برخلاف برخی دیگر از علل احتمالی خشکی مفصل زانو، نقرس به طور ناگهانی ظاهر میشود. ممکن است زمانی که بیمار خواب است، ظاهر شود،که موجب درد زانوها مخصوصا هنگام بیدار شدن ازخواب میشود. دردهای شدید و ناگهانی و حساسیت در مفاصل، مشخصههای نقرس هستند.
نقرس یک نوع آرتروز است و مردان نسبت به زنان بیشتر تحت تأثیر آن قرارمیگیرند، اما خطر ابتلا به نقرس در زنان بعد از یائسگی افزایش مییابد. اکثر افراد برای بقیه عمر خود با علائم دورهای نقرس کنار میآیند اما علائم قابل درمان هستند.
سرطان استخوان
سرطان استخوان به طور نادر درد و خشکی مفصل را به عنوان علائم اولیه نشان نمیدهد، اما در برخی موارد این امکان وجود دارد. افراد مبتلا به سرطان استخوان ممکن است درد مفصلی یا درد استخوانی تجربه کنند. همچنین، تورم یا حساسیت در نزدیکی استخوان نیز ممکن است ظاهر شود. با این حال، تمامی بیماران سرطان استخوان درد نخواهند داشت. به همین دلیل است که سرطان استخوان ممکن است قبل از تشخیص، علائم دیگری را ایجاد کند.
سرطان استخوان قابل درمان است، اما نتیجه درمان به چندین عامل بستگی دارد. این عوامل شامل اندازه، محل و نوع تومور هستند. تشخیص زمانی و شروع درمان مهم است تا بتوان بهترین روشهای درمانی را انتخاب کرد و به بیمار کمک کرد. درمان سرطان استخوان ممکن است شامل جراحی، شیمی درمانی، رادیوتراپی و سایر روشهای درمانی باشد، که با هدف کاهش حجم تومور، کنترل علائم و بهبود کیفیت زندگی بیمار انجام میشود.
چه علائم دیگری ممکن است با خشکی زانو رخ دهد؟
خشکی زانو ممکن است همراه با علائم دیگر باشد که با توجه به شرایط ، اختلال یا بیماری اصلی متفاوت است. شرایطی که موجب خشکی زانو میشوند ممکن است باعث ایجاد علائم در سایر سیستمهای بدن نیز بشوند. علائم دیگری که بر روی زانو تاثیر میگذارند عبارتند از:
- خونریزی یا کبودی
- تغییر شکل مفصل
- خالی کردن زانو
- ضعف عضلات یا اسپاسم(گرفتگی عضلات)
- درد، چه در حالت استراحت و چه در طی انجام حرکات خاص، ممکن است به صورت مبهم ، شدید، همراه با سوزش، تیر کشیدن یا درد کشیدن باشد.
- قرمزی، گرما یا تورم
راههای تشخیص این بیماری چیست؟
اگر خشکی پس از بیدار شدن از خواب از 30 دقیقه طولانیتر شود،یا اگر علائم آن بدتر شود مراجعه به پزشک ضروری است. هنگام ملاقات با پزشک ,لیستی از علائم بیماری خود,همچنین مواردی که مربوط به مفاصل زانو نیستند مانند خستگی یا کاهش وزن را با او درمیان بگذارید. پزشک ممکن است از بیمار درخواست کند که مفصل را حرکت دهد تا بتواند میزان حرکت مفصل را ببیند. پزشک بافت مفصل زانو را برای تورم، بزرگ شدگی و حساسیت به درد بررسی میکند. ممکن است بیمار برای تشخیص علت این مشکل چند آزمایش خون هم انجام دهد
راههای درمان و رفع خشکی زانو چیست؟
بهترین راه کاهش خشکی مفصل زانو بستگی به این دارد که چه چیزی در وهله اول موجب آن شده است . گزینههای درمان عبارتند از:
کمپرس آب داغ یا سرد
استفاده از دمای سرد و گرم میتواند به هر دو حالت زانوی مفید باشد. برای کاهش التهاب و تورم، میتوانید کمپرس آب سرد یا کیسه یخ را به مدت 15 تا 20 دقیقه، چند بار در روز روی زانوی خشک خود قرار دهید. این عمل باعث کاهش التهاب و تورم میشود و باعث افزایش راحتی حرکت مفصل میگردد. همچنین، این عمل با کاهش حساسیت گیرندههای درد، باعث کاهش درد و تسکین بیشتری در زانو میشود. از طرف دیگر، استفاده از گرما نیز تأثیرات درمانی بر روی مفاصل و عضلات دارد. میتوانید از یک پد حرارتی، بطری آب گرم یا حتی دوش آب گرم یا حمام استفاده کنید تا عضلات را آرام کرده و گردش خون را افزایش دهید. این اقدامات به مرور زمان میتوانند به تسکین درد و افزایش راحتی در مفاصل کمک کنند.
داروهای بدون نسخه
بسیاری از علائم خفیف درد مفاصل ممکن است با داروهای بدون نسخه پزشک رفع شود. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی [NSAID] داروهای متداولی برای آرتروز هستند. نامهای تجاری آنها [NSAID]شامل آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن میشوند.
تاثیر تزریق استروئید در زانو
اگر التهاب و تورم در مفصل زانو باعث خشکی مفصلی شود، استروئید یکی از گزینههای درمانی محسوب میشود. تورم و التهاب همیشه همراه با آرتروز هستند. کورتیکواستروئیدها التهاب را کاهش میدهند. هنگامی که التهاب کاهش مییابد، درد و خشکی مفصلی نیز کاهش پیدا میکند. استروئیدها برای افراد که مبتلا به آرتروز حاد هستند موثر نیست. در برخی موارد، ممکن است تسکین درد کوتاه مدت باشد و تزریقات استروئید در آینده خیلی موثر نباشد.
چگونه فیزیوتراپی میتواند به گرفتگی ماهیچه و خشکی مفاصل کمک کند؟
فیزیوتراپی به بیمار کمک میکند تا به خشکی و گرفتگی مفصل زانو غلبه کند و ممکن است با توجه به شرایط خاص بیمار از انواع مختلف درمان استفاده کند:
– تکنیکهای که با دست انجام میشود، از جمله ماساژ بافت نرم ، حرکت دادن مفاصل خاص،انتشار میوفاسیال و حرکات کششی فعال، کشش ، جنبش با حرکت، ماساژ ساییدگیهای عمیق.
شرایط درمان درد ,برای کاهش درد وخشکی، شرایطی مانند الکترودرمانی، اولتراسوند، لیزر، گرما، یخ به کار میروند-
-به پایان رساندن دستورالعمل یک برنامه تمرینی مناسب که شامل محدوده حرکتی، انعطاف پذیری، تقویت، ثبات کمر، وابسته بسته عصب خود پذیرو تعادل باشد.
-آموزش آگاهی ازبدن، نکاتی در مورد بهبودی و درمان، خواب، ژست مناسب، ارگونومی در محل کار و نحوه شناسایی و اجتناب از عوامل تشدید کننده درد
ورزش درمانی
ورزش به افزایش حرکت مفصل کمک میکند، که موجب کاهش خشکی میشود. این نیز یک روش عالی برای کاهش وزن یا حفظ وزن سالم است. داشتن وزن اضافی میتواند خطر ابتلا به درد و خشکی مفصلی را افزایش دهد.
اگر بیمارمطمئن نیست که چگونه تمرین را شروع کند یا هنگام تمرین دچارمشکل میشود، باید با دکتر خود صحبت کند. ورزش یک روش آسان برای تسکین درد و خشکی است، اما اگربیمار قبل از شروع برنامه تمرینی احتیاط نکند، ممکن است برخی شرایط خاص را تشدید کند برخی از ورزشهای مناسب برای رفع ضعف و خشکی مفصل زانو عبارتند از
بالا بردن پا (در حالت دراز کشیده)
این ورزش تقویت ورزش تقویت عضلات چهار سر ران است عضلات بزرگی که در جلوی ران به مفاصل زانو متصل میشوند. برای انجام این ورزش:
- به پشت روی زمین یا تخت دراز بکشید و دستها را کنار بدن قرار دهید و انگشتان پا را به داخل بکشید
- همانطورکه عضلات پای خود را منقبض میکنید پای خود را صاف نگه دارید ، و به آرامی چند اینچ آن را بلند کنید
- عضلات شکمتان را منقبض کنید تا کمر کاملا به زمین برسد
- این وضعیت را نگه دارید و تا پنج بشمارید, سپس پای خود را به آرامی تا حد امکان پایین بیاورید
- تکرار کنید، سپس به سراغ پای دیگر بروید
کشش همسترینگ (دراز کشیده)
این تمرینات همسترینگ را میکشد و تقویت میکند،همسترینگ عضلات پشت رانها است که به زانوها متصل میشوند. برای انجام این تمرین:
- روی سطح زمین یا تخت دراز بکشید و هر دو پا را خم کنید
- به آرامی یک پا را بلند کنید,هنوز پا خم شده است, زانوی خود را به سمت سینه خود بکشید
- دستهای خود را در پشت ران خود قرار دهید، نه زانو، وسپس پای خود را صاف کنید
- پای راست خود را تا زمانی که احساس کشش کنید به سمت سر خود بکشید
- به مدت30 تا 60 ثانیه نگه دارید، سپس به آرامی زانوی خود را خم کنید و پای خود را به سمت پایین بیاورید
وضعیت نیمه نشسته
این تمرین باعث تقویت عضلات در جلوی ران و پشت ران و همراه با عضله سرین(باسن) میشود.برای انجام این تمرین
- پاهای خود را به اندازه عرض شانهها باز کنید بازوی خود را به سمت جلو بکشید
- به آرامی زانوهای خود را خم کنید تا در وضعیت نیمه نشسته قرار بگیرید اگر نیاز بود برای حفظ تعادل دستتان را به صندلی بگیرید.
- کمر را صاف بگیرید قفسه سینه را بالا بگیرید به جلو خم نشوید.
- پای خود را صاف روی زمین قرر دهید این وضعیت را برای 5 ثانیه نگه دارید سپس به آرامی کمر را به بالا بکشید.
هنگام انجام این تمرین نباید هیچ دردی داشته باشید. 10 بار تكرار كنيد و به آرامي سه ست 10 تایی انجام دهید.
شیب یک پا
این تمرین به تقویت عضلات جلو و پشت ران و همچنین باسن کمک میکند. برای انجام این تمرین، میتوانید به شرح زیر عمل کنید:
- بین دو صندلی بنشینید و برای حفظ تعادل، آنها را دراز کنید.
- یک پا را به ارتفاع ۱۲ اینچ بالا بگیرید و آن را به جلوی خود نگه دارید.
- با آرامی کمر خود را صاف کنید و پا دیگر را خم کنید تا بدنتان را به طور آرام به سمت پایین ببرید، مثل اینکه قصد نشستن روی صندلی را دارید. اما پا که بالا آوردید، روبروی پا خم شده قرار نگیرد.
- به مدت ۵ ثانیه در این حالت نگه دارید و سپس کمر را دوباره صاف نگه دارید.
- این کار را تکرار کنید و پاها را عوض کنید.
- با یک ست از چهار تکرار برای هر دو پا شروع کنید و به تدریج تعداد ستها را افزایش دهید تا به سه ست برسید. هربار به آرامی و با کنترل انجام دهید.
توصیه میشود قبل از شروع هر نوع برنامه ورزشی، با پزشک یا متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید، به ویژه اگر مشکلی در مفاصل یا عضلات دارید یا در گذشته اصابت به آسیب ورزشی داشتهاید. همچنین، در هنگام انجام تمرین، به نشانههای بدن خود گوش کنید و در صورت بروز درد یا مشکل، تمرین را متوقف کنید و با متخصص مربوطه مشورت کنید.
کشش پا
این تمرین عضله چهار سر ران را نیز تقویت میکند. برای انجام این تمرین:
- روی زمین بنشینید طوری که هر دو پا صاف جلوی شما قرار بگیرند. دستان خود در دو طرف باسن خود قرار دهید و پشت خود را صاف نگه دارید
- به آرامی یک زانو را خم کنید تا احساس کشش کند، اما تا زمانی که درد نگیرد
- به مدت ۵ ثانیه پا را در این وضعیت نگه دارید
- به مدت 5 ثانیه پا را در آن موقعیت نگه دارید، سپس به آرامی پاها را تا آنجا که میتوانید صاف کنید، بعد 5 ثانیه دیگر نگه دارید
این تمرین را ۱۰ بار تکرار کنید و وقتی پاها شروع به خسته شدن کرد، پای خود راعوض کنید.