زنان بیشتر از مردان در معرض بروز آسیب دیدگی زانو قرار دارند. شکایت از زانودرد در زنانی که حتی درد شدیدی را تجربه نمی کنند، نیز رایج است. این موضوع تنها یک تفاوت در پرداختن به موضوع زانودرد میان مردان و زنان نیست، بلکه بعضی از فاکتورهای فیزیولوژیکی بخصوص، زنان را بیشتر مستعد آسیب دیدگی زانو می کند.
چرا خانم ها بیشتر از آقایان دچار زانودرد میشوند
تفاوت در آناتومی پا در زنان
همه انسان ها آناتومی کلی مشابهی دارند، اما ویژگی ها در میان زنان و مردان متفاوت است. زنان لگن های عریض تری نسبت به مردان دارند؛ بعلاوه آنها دارای انحنای رو به داخل بیشتری در استخوان فمور (از لگن تا زانو) هستند. این تفاوت ها در آناتومی، زنان را بیشتر مستعد بروز انواع بخصوصی از زانودرد می کند.
استفاده زنان از ماهیچه هایشان با مردان متفاوت است
شواهد برخی پژوهشها نشان میدهد که حتی در انجام فعالیتهای مشابه مانند شوت زدن به توپ، نحوه استفاده از عضلات توسط مردان و زنان متفاوت است. به عنوان مثال، پژوهشگران در حوزه طب ورزشی مردان و زنان را در حالت شوت زدن به توپ فوتبال مورد معاینه و بررسی قرار دادند. آنها مشاهده کردند که مردان بیشتر از زنان در هنگام شوت زدن از عضلات خم کننده لگن در پایی که شوت میزنند و عضلات دورکننده پای تکیهگاه استفاده میکنند. همچنین، تفاوتهایی در میزان استفاده از عضلات سرینی (عضلات درون ران) بین مردان و زنان وجود دارد.
این تفاوتها در فعالیت عضلانی ممکن است زنان را در برابر پارگی رباط صلیبی قدامی یا ACL (که یک نوع آسیب شایع در زانو است) به خطر بیاندازد. استفاده از عضلات مختلف ممکن است باعث شود که زنان در انجام فعالیتهای خاص، مانند شوت زدن به توپ، به درد زانوی مزمن مبتلا شوند.
فاکتورهای هورمونی می تواند منجر به بروز زانودرد در زنان شود
هورمون استروژن هم در مردان و هم در زنان تولید میشود، اما مقدار آن در زنان بیشتر است. مقدار بیشتر استروژن در خون باعث می شود عملکرد سیستم باربری زنان تنظیم شود اما این هورمون برای مفاصل می تواند بد باشد. سطح بالاتر استروژن با تغییراتی در شکلگیری فیبروپلاست سلول های تولید کننده کلاژن در بافت های ارتباطی همراه خواهد بود. استروژن می تواند بر قابلیت حفظ آب در بافت نرم درون زانو نیز تاثیر بگذارد. روی هم رفته این آثار استروژن می تواند رباطها را ضعیف کرده و آن ها را بیشتر مستعد بروز آسیب هایی مانند کشیدگی یا پارگی ACL نماید.
انواع زانودرد در خانم ها
زانو از سه بخشه فمور (استخوان ران) تیبیا (یا درشت نی) و پاتلا (یعنی کشکک) تشکیل شده است. زانو در اصل یک مفصل لولایی است که توسط رباط طرفی داخلی (MCL)، رباط طرفی خارجی (LCL)، رباط صلیبی قدامی (ACL) و رباط صلیبی خلفی در جای خود نگه داشته میشود.
درد کشکک زانو یا درد پاتلا (درد در جلوی کشکک)
کشکک زانو اگر درست کار کند، به هنگام باز و بسته کردن پا باید بالا و پایین رود. اما گاهی کشک از مسیر خود خارج می شود و به استخوان و غضروف کنارش ساییده می شود. این موضوع میتواند منجر به درد و تورم در جلوی زانو و پشت کشکک شود، همچنین ممکن است صدای ترق و تروق بشنوید.
پارگی مینیسک
مینیسک یک غضروف هلالی شکل است که عملکردی مانند بالشتک برای زانو دارد و در هر زانو دو مینیسک دارید. در پارگی مینیسک، بسته به اینکه کدام مینیسک پاره شده باشد، قطعات پاره شده می تواند منجر به ایجاد درد و تورم در قسمتهای داخلی و خارجی زانو شوند.
پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL)
آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از پرطرفدارترین آسیبهای زانو میباشد. بیشترین موارد آسیب دیدگی در جمعیت جوان و ورزشکاران رخ میدهد. آسیب دیدگی ACL وقتی رخ میدهد که بر روی رباط فشاری وارد شود که فراتر از ظرفیت آن است. این مشکل ممکن است ناشی از آسیب غیرتماسی (مانند حرکت ناگهانی یا فرود آمدن به شکل غیرطبیعی) و یا ناشی از برخورد مستقیم مانند تکل در فوتبال باشد. این مشکل به خصوص در زنان که در ورزشهایی مانند فوتبال، بسکتبال، والیبال و ژیمناستیک شرکت میکنند، رخ میدهد. همچنین، این آسیب در ورزشکارانی که شرایط فیزیکی نامناسب دارند یا قدرت و انعطاف کافی را ندارند، نیز رایج است.
افرادی که با پارگی ACL مواجه شدهاند، این آسیب را به صورت “برگشتن مفصل به سمت بیرون” توصیف میکنند. بسیاری از بیماران همچنین در هنگام آسیب دیدگی زانو، صدایی شبیه به “ترکیدن” یک حباب را میشنوند. علائم دیگر این آسیب شامل ناتوانی در ادامه بازی پس از آسیب دیدگی، تورم شدید زانو در ۲ تا ۱۲ ساعت پس از آسیب دیدگی، ناتوانی در انجام کامل خم و استقامت پا، و تکراری خالی کردن زانو در هنگام ورزش میباشد.
پارگی MCL (رباط طرفی داخلی)
پارگی MCL معمولاً در حالتی رخ می دهد که کف پا روی زمین باشد و به بیرون زانو ضربه ای بخورد و در نتیجه زانو به سمت داخل برگردد. وارد شدن آسیب به MCL همچنین ممکن است در اثر چرخش جانبی بیش از حد زانو (چرخش به سمت بیرون) رخ دهد. این نیرو باعث می شود قسمت داخلی زانو کش بیاید و در نتیجه رباط بصورت جزئی یا کامل پاره شود. آسیب دیدگی MCL ممکن است به تنهایی رخ دهد و یا بخشی از یک آسیب دیدگی پیچیده زانو باشد. آسیب دیدگی هایی که معمولاً به همراه پارگی MCL رخ می دهند عبارتند از: پارگی acl و پارگی مینیسک. شایعترین نشانه بعد از آسیب دیدگی MCL، درد مستقیم روی رباط آسیب دیده در قسمت داخلی زانو است. اگرتنها mcl آسیب دیده باشد، اکثر بیماران قادر به ادامه پیادهروی بعد از آسیب دیدگی حاد خواهند بود، با این حال آنها معمولاً در انجام فعالیتهایی شامل چرخش زانو مشکل خواهند داشت. درد و سفت شدگی مفصل بصورت موضعی در قسمت داخلی زانو است و ممکن است محل آسیب دیدگی متورم شود. پارگی جدی تر MCL حس عدم توانایی در ایستادن روی پای آسیب دیده را به بیمار می دهد.
آسیب دیدگی ناشی از استفاده بیش از حد از زانو
تکرار حرکت یکسان می تواند منجر به سایش و پارگی هر قسمتی از مفصل زانو شود. آسیب دیدگی ناشی از استفاده بیش از حد بخصوص در زانو بسیار شایع است، چراکه شما از زانویتان در فعالیت های بسیاری استفاده میکنید. باقی ماندن آثار آسیب دیدگی، درد در استخوان ها یا عضلات ملتهب می توانند مشکلات بزرگتری ایجاد کنند.
نشانه های زانو درد
موقعیت و شدت زانو درد بسته به عامل ایجاد کننده مشکل، می تواند متفاوت باشد:
- تورم و سفت شدگی
- قرمزی و گرمی محل آسیب دیدگی در هنگام لمس کردن
- ضعف یا عدم توانایی در ثابت ایستادن
- صدای خرد شدن و ترکیدن حباب
- ناتوانی در صاف کردن کامل زانو
تشخیص زانودرد در خانم ها
پزشک در صورت وجود زانودرد از تصاویر بدست آمده از سی تی اسکن و ام آر آی استفاده می کند، که به طور خاص آسیب های وارده به بافت های نرم مانند پارگی رباط یا درد نوار IT را نشان می دهند.
زنان چه زمانی باید برای زانودرد به پزشک مراجعه کنند؟
برای هر دردی که واکنشی به استراحت کردن نداشته باشد و بعد از گذشت چند روز از معاینه پزشک از بین نرفت. بعلاوه در ادامه علائم و نشانه هایی در زانو که پزشک باید آنها را مورد ارزیابی قرار دهند، آورده شده است: تورم، ناتوانی در خم کردن زانو، بدشکلی، ناتوانی در پیاده روی یا درد در هنگام پیاده روی، درد شدید و تب.
روش های درمان زانودرد در خانم ها
بعد از انجام تشخیص عامل بروز درد، پزشکتان پیشنهاد می کند که:
روش RICE
آسیب دیدگی های ساده زانو را می توان با ترکیبی از استراحت (R)، یخ (I)، تحت فشار نگه داشتن (C) و بالاتر گذاشتن پا (E) بهبود داد. پزشکتان همچنین ممکن است داروهای ضدالتهابی را برای کاهش تورم و درد در طول دوره درمان آسیب دیدگی تجویز کند.
فیزیوتراپی
آسیب دیدگی زانو معمولاً زمانی رخ می دهد که نتوانیم حرکاتی مانند بالا رفتن از پله را با شکل قرارگیری مناسب بدن انجام دهیم. برای دادن بهترین شانس به زانوهایتان، فیزیوتراپ میتواند عضلات کلیدی شما مانند همسترینگ را تقویت کرده و عضلات سفت و منقبض مانند خم کننده لگن را شل کند.
تزریق
استفاده از تزریق دارو به صورت مستقیم به زانو میتواند در برخی از مشکلات زانو بسیار مفید باشد. دو نوع شایع از داروهای تزریقی شامل کورتیکواستروئیدها و مواد روان کننده میباشند. تزریق کورتیکواستروئیدها میتواند در کمک به درمان التهاب و آرتریت زانو ناشی از عوامل دیگر مؤثر باشد. اغلب، نیاز است که این روش به صورت دورهای و هر چند ماه تکرار شود. مواد روان کننده نیز مشابه موادی هستند که به طور طبیعی در مفصل زانو وجود دارند و به بهبود حرکت و کاهش درد کمک میکنند.
تعویض مفصل زانو
مشکل شما ممکن است در موارد نادر به تعویض جزئی یا کلی مفصل زانو نیاز پیدا کند. اگر به این جراحی نیاز پیدا کنید، پزشک از ابزار فلزی برای شکل دهی مجدد به آناتومی زانو استفاده خواهد کرد.
پیشگیری از زانودرد در خانم ها
- یک BMI مناسب را حفظ کنید: برای کاهش کشیدگی های غیرضروری وارد شده بر زانو، سعی کنید تا وزنتان را در محدوده BMI سلامت نگه دارید. اگر در گوگل “چارت BMI” را جستجو کنید، می توانید وزن و قد خود را درون ماشین حساب BMI وارد کنید تا از BMI خود آگاه شوید و در صورت نیاز اقدامات لازم را انجام دهید.
- بهترین و مناسب ترین کفش را برای پایتان تهیه کنید: شاید لازم نباشد که تاکید کنیم که کفش پاشنه بلند، بهترین گزینه برای زانوها به شمار نمی روند. می توانید کفش های ورزشی متناسب با نیازهای پایتان تهیه کنید تا فشار وارد بر زانوهایتان را کاهش دهید. اگر زانوهایتان به سمت داخل، به سمت بیرون و یا طبیعی است، می توانید کفش های رانینگ (Running) متناسب با هر یک از این شرایط را تهیه کنید.
- اگر می توانید تمرینات ورزشی ملایم انجام دهید: انجام تمارین ورزشی شدید مثل دویدن، چریدن یا اسکوات، فشاری اضافی بر زانوها وارد می کند. اگر ورزش می کنید احتمالا نمی توانید از انجام این موارد خودداری کنید با اینحال برای باقی افراد باید بگوییم که تمرینات ملایم (دویدن روی تریدمیل، شنا، یوگا و پیلاتس و …) به شما اجازه می دهد تا بدون وارد کردن فشار زیاد بر روی زانو، کاردیو و تمرینات تقویتی مناسب با نیازهایتان را انجام دهید.
- از همسترینگ غافل نشوید: اگر پزشکتان به شما توصیه کرد که ورزش کنید و از آنجاییکه زنان مستعد بروز مشکل چیرگی چهارسر (زمانی که عضلات چهارسر و خم شونده در مقایسه با عضلات سرینی و همسترینگ قوی تر باشند) هستند، فراموش نکنید که عضله همسترینگ را تقویت کنید. حرکت ددلیفت پاصاف برای تقویت همسترینگ ایده آل اسد – و شامل خم کردن زانو هم نمی شود.
سوالات متداول
عامل زانودرد در زنان چیست؟
زانودرد در زنان می تواند ناشی از بروز یک آسیب دیدگی مانند پارگی رباط یا غضروف باشد. مشکلات پزشکی مانند آرتریت، نقرس یا عفونت نیز می توانند زانودرد را ایجاد کنند. بسیاری از انواع زانودردهای خفیف به خوبی به اقدامات خودمراقبتی واکنش نشان می دهند. فیزیوتراپی و بستن بریس زانو می تواند به کاهش درد کمک کند.
زانودرد در خانم ها چه زمانی جدی می شود؟
اگر زانودردتان در اثر یک ضربه قوی ایجاد شد و یا با تورم شدید، قرمزی، حساس بودن و گرمی پوست اطراف مفصل همراه بود، به دیدار پزشک بروید.
خانم ها از کدام داروها برای درمان درد زانو استفاده میکنند؟
داروهای بدون نسخه – مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین IB و …) و ناپروکسن سدیم (الیو) – می تواند به کاهش زانودرد کمک کند. بعضی خانم ها مالیدن زانو توسط پمادهایی مانند لیدوکائین یا کاپسایسین (ماده ای که باعث تندی فلفل تند می شود) را موثر می دانند.
چه عاملی باعث ایجاد زانودرد خانم ها در سن 40 سالگی می شود؟
پیری باعث می شود تا تاندون ها بخشی از کشسانی خود را از دست بدهند که نه تنها به سفت شدگی و التهاب منجر می شود، بلکه احتمال ایجاد آسیب بالاتری را نیز به همراه می آورد و این مساله در خانمهای بالای 40 سال بیشتر است. از مواردی که کمتر می توان از آنها به عنوان عامل بروز زانودرد در خانمها اشاره کرد عبارتند از نقرس، فیبرومیالژیا، لوپوس، پرکاری تیروئید یا حتی بیماری لایم.
