تشخیص پای پرانتزی با معاینات فیزیکی، آزمایش خون و عکسبرداری

پای پرانتزی یک نوع بدشکلی در پاها است که از ناحیه به سمت بیرون منحرف می‌شوند. از پای پرانتزی تحت‌عنوان تیبیا وارا یا ژنوواروم نیز یاد می‌‌شود. معمولا پای پرانتزی در دوران نوزادی بیشتر جلب توجه می‌کند و در برخی از افراد مبتلا به این اختلال با گذر زمان برطرف خواهد شد. هر فردی که دچار پای پرانتزی است باید به پزشک مراجعه نماید تا علت بروز پرانتزی شدن پای او مشخص گردد. در برخی موارد پای پرانتزی می‌‌تواند به علت تعدادی از بیماری‌ها از قبیل راشیتیسم و بیماری بلانت که به علت کمبود ویتامین دی در بدن به وجود می‌آیند ارتباط داشته باشد. تشخیص به موقع و به هنگام پای پرانتزی می‌تواند از بروز این اختلال پیشگیری نماید و درمان این اختلال در مراحل اولیه بسیار ساده تر خواهد بود. پزشک برای تشخیص پای پرانتزی درخواست انجام عکسبرداری توسط اشعه ایکس را می‌دهد یا آنکه به بررسی الگوی راه رفتن بیمار می‌‌پردازد. روش‌های متعددی برای درمان پای پرانتزی وجود دارد که یکی از آنها گچ گرفتن پاها یا استفاده از بریس برای درمان بدشکلی ایجاد شده است. در برخی موارد شدید انجام عمل جراحی به درمان ناهنجاری استخوان کمک می‌کند.

 علل پرانتزی شدن پاها چیست؟

تشخیص علل پای پرنتزای:

 رشد طبیعی پاها  

با توجه به اینکه جنین درون رحم مادر به مدت طولانی در حالت خمیده قرار می‌گیرد و فضای محدودی در اختیار دارد، معمول است که پاهای آن به صورت پرانتزی باشد. این پدیده کاملاً طبیعی است و با گذر زمان بهبود خواهد یافت. هنگامی که کودک شروع به راه رفتن می‌کند، پاهایش قوی‌تر می‌شوند و سیستم اسکلتی او تقویت می‌شود. ارزیابی مناسب تناسب استخوان‌های نوزاد به طور کامل ضروری است تا پزشک از رشد و تکامل صحیح آنها اطمینان حاصل کند. در صورتی که بدشکلی استخوان در دوران کودکی درمان نشود، ممکن است در دوران نوجوانی و بزرگسالی به مشکلاتی برای بیمار منجر شود.

 راشیتیسم

راشیتیسم یک اختلال نادر است که باعث بروز ناهنجاری در ساختار استخوان خواهد شد. علت بروز این اختلال فقدان برخی مواد مغذی خاص در رژیم غذایی است که به رشد و تکامل صحیح استخوان کمک می‌کنند. برخی از این مواد ضروری عبارتند از ویتامین دی، فسفر و کلسیم. مصرف مواد غذایی غنی شده با این ترکیبات ضروری باعث می‌‌شود که راشیتیسم به راحتی از بین برود.

 بیماری بلانت 

بیماری بلانت یک اختلال جدی است که در آن استخوان تیبیا به طور طبیعی رشد نمی‌کند. در چنین حالتی بین زانو و پاها انحنای قابل توجهی به وجود می‌‌آید که در هنگام راه رفتن بدتر خواهد شد. صفحه رشد روی استخوان تیبیا در این اختلال به طور طبیعی درمان نمی‌شود و تفاوت بسیار زیادی با ساختار طبیعی استخوان دارد. برای درمان این مشکل باید کودک تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرد.

 کوتولگی

اختلالات استخوانی شایع‌ترین علت کوتولگی است که در نهایت باعث پرانتزی شدن پاها خواهد شد. تعداد زیادی از افرادی که قد کوتاهی دارند دچار بدشکلی استخوان خواهند بود.

 بیماری پاژه 

بیماری پاژه یک نوع اختلال متابولیکی است که با تاثیرات معکوس بر فرایند رشد و شکستن استخوان همراه است. هنگامی که یک استخوان دچار شکستگی می‌شود نمی‌تواند به شکل طبیعی به ترمیم خود بپردازد. از آنجایی که استخوان‌ها فاقد قدرت لازم می‌باشند در نهایت پرانتزی شده و باعث بروز مشکلات مفصل خواهند شد. این اختلال در افراد مسن شیوع بیشتری دارد و می‌‌توان با تشخیص به موقع به راحتی به درمان آن پرداخت.

 آرتروز زانو 

شایع ترین عاملی که باعث پرانتزی شدن پاها می‌شود تحلیل رفتگی غضروف زانو و بروز آرتروز زانو است. آرتروز زانو در افراد بزرگسال بیشتر دیده می‌شود و در این اختلال مفاصل زانو و غضروف بین آنها از بین می‌روند. در صورتی که این اختلال باعث تغییر در مفاصل داخلی زانو شود پرانتزی بودن پاها تشدید می‌گردد و بیمار در هنگام راه رفتن دچار درد شدید خواهد شد.

 سایر علل پای پرانتزی 

عدم ترمیم صحیح شکستگی استخوان می‌تواند منجر به پرانتزی شدن ساختار پا شود. مسمومیت با فلوراید و سرب نیز از جمله عللی هستند که می‌توانند به پرانتزی شدن پاها منجر شوند. همچنین، رشد غیر عادی استخوان نیز می‌تواند عاملی برای پرانتزی شدن پاها باشد و تأثیرات منفی روی ساختار پاها داشته باشد.

روش‌های تشخیص پرانتزی بودن پاها 

آزمایشات فیزیکی و عکسبرداری برای پای پرانتزی:

• بهترین و موثرترین روش برای تشخیص پای پرانتزی، معاینه کردن بیمار است که در این حالت پزشک از بیمار می‌خواهد بایستد و پاهای خود را کنار هم قرار دهد به نحوی که نوک انگشتان او به سمت بالا قرار داشته باشند. سپس پزشک به ارزیابی زانوهای بیمار می‌‌پردازد و فاصله بین هر دو زانو را محاسبه می‌کند. ممکن است پزشک از بیمار بخواهد کمی راه برود تا بتواند نحوه چرخش زانوها را مشاهده کند.
• در صورتی که فقط یکی از پاها پرانتزی شده باشد درخواست انجام عکسبرداری توسط اشعه ایکس را خواهد داد تا بتواند به رد نمودن ناهنجاری‌های استخوان بپردازد.
• پزشک درخواست انجام آزمایش خون را خواهد داد تا بتواند کمبود ویتامین دی را تشخیص دهد.

درمان پس از تشخیص پای پرانتزی 

درمان پای پرانتزی پس از تشخیص درجات پرانتزی بودن پاها(خفیف، متوسط و شددی) توسط پزشک براساس سن بیمار، سلامت کلی، سابقه پزشکی، علت بیماری، تحمل بیمار برای داروهای خاص، روش‌ها یا شیوه‌های درمانی تعیین می‌شود:

• در صورتی که پای پرانتزی به طور خود به خود اصلاح نشود یا آنکه پس از سپری شدن دوران نوزادی و پس از آن که کودک شروع به راه رفتن کرد این مشکل برطرف نشده باشد پزشک استفاده از وسایل اصلاح کننده از قبیل بریس را توصیه می‌کند. در چنین شرایطی پزشک استفاده شبانه از بریس را به منظور اصلاح شکل پاها توصیه خواهد کرد.
• در صورتی که پای پرانتزی به علت یک بیماری زمینه‌ ای به وجود آمده باشد تا زمانی که آن بیماری برطرف نشود مشکل پرانتزی بودن پاها نیز درمان نخواهد شد.
• درمان بیماری بلانت معمولاً شامل استفاده از روش‌های غیر جراحی از قبیل استفاده از بریس مخصوص و جراحی استئوتومی می‌باشد. استفاده از اراوز زانو، مچ پا و کف پا باعث می‌‌شود که از چرخیدن زانوها جلوگیری گردد. بیمار باید به مدت ۲۳ ساعت از این نوع بریس استفاده کند. بریس باعث رفع فشار در ناحیه زانو خواهد شد تا زانوها بتوانند به طور طبیعی رشد کنند. در صورتی که بریس نتواند به درمان مشکل بیمار کمک کند انجام عمل جراحی ضروری خواهد بود.
• در صورتی که بیمار دچار درد شدید باشد پزشک استفاده از مدالیته‌های درمانی را به منظور تسکین درد توصیه خواهد کرد. این مدالیته‌های درمانی علاوه بر کاهش درد باعث بهبود گردش خون در عضلات ناحیه مورد نظر و تخلیه مواد زائد خواهند شد.
• در صورتی که پای پرانتزی شدید باشد پزشک انجام استئوتومی را توصیه خواهد کرد. استئوتومی یک نوع عمل جراحی است که در قسمت فوقانی استخوان تیبیا انجام می‌‌گردد تا پاها در وضعیت بهتری قرار بگیرند.

 آیا می‌توان از پرانتزی شدن پاها جلوگیری کرد؟  

برای جلوگیری از بروز اختلالات مرتبط با پای پرانتزی، می‌توانید اقداماتی را انجام دهید تا از بدشکل شدن پاها جلوگیری کنید. مصرف مناسب ویتامین D می‌تواند از نرمی استخوان جلوگیری کند. مصرف مواد غذایی سالم و غنی از مواد مغذی به رشد استخوان‌ها کمک می‌کند. انجام فعالیت‌های ورزشی که به بهبود تعادل استخوان و فرایند رشد آنها کمک می‌کند، می‌تواند از بدشکلی استخوان جلوگیری کند. همه این اقدامات، که در بالا به آنها اشاره شد، به شما کمک می‌کند علل پرانتزی شدن پاها را شناسایی کنید و اقدامات لازم برای کاهش خطر بروز این اختلال را انجام دهید. در صورتی که با بدشکلی استخوان مواجه هستید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.