درمان سوزن سوزن شدن و بی حسی زانو

زانو یکی از مفاصل حیاتی بدن است که به طور فزاینده‌ای استفاده می‌شود و به همین دلیل از اهمیت بالایی برخوردار است. استخوان ران (فمور) با بزرگترین استخوان قسمت پایین پا (تیبیا) در نقطه اتصال زانو به یکدیگر می‌پیوندند. کشکک زانو (پاتلا) در قسمت جلویی مفصل قرار دارد. کیسه سینوویال یا غشاء زلالی، غشاء ای است که مفصل را پوشش می‌دهد و مایع مفصلی یا مایع زلالی را تولید می‌کند. این مایع به عنوان یک روان‌کننده عمل کرده و حرکات زانو را روان و نرم می‌کند. عملکرد مایع مفصلی مشابه روغن‌های روان‌کننده در بخش‌های متحرک خودرو است. ماهیچه‌ها، غضروف‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها همگی اجزایی هستند که مفصل زانو را تشکیل می‌دهند. در مفصل زانو، ضربه‌گیرهایی مانند “منیسک” و “بورس” وجود دارند که همچون بالشتک‌ها در نواحیی از مفصل که اصطکاک رخ می‌دهد، عمل می‌کنند. هرگونه نقص عملکرد در هر بخش از مفصل زانو ممکن است باعث درد و سوزش در زانو شود. سوزش زانو می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. فرد ممکن است احساس کند که مفصل در آتش است یا اینکه به شدت تیزی‌ای در مفصل زانو حس کند که سبب سوزش و ترسناک شدن او می‌شود. این درد اغلب خواب فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد به طوری که اجازه نمی‌دهد به خواب برود و یا اغلب در طول خواب موجب بیدار شدن او می‌شود و متأسفانه درد همواره در حالت خستگی بدتر می‌شود.

چرا دچار گزگز زانو می‎شویم؟

به دلیل ساختار پیچیده مفصل زانو و به علت مشارکت فعال آن در فعالیت‌های مختلف، در تمام طول عمر، علل و نشانه‌های احساس سوزش در یک زانو یا هر دو زانو ممکن است بسیار متفاوت باشد. برخی از دلایل سوزش زانو عبارتند از:

• احساس داغی و سوزش در زانو ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های مختلف مانند آرتریت روماتوئید، سندروم زانوی دوندگان (سندروم ایلیوتیبیال/ITBS)، آرتروز و غیره باشد. سندروم زانوی دوندگان یکی از علل شایع زانو درد در دونده‌ها می‌باشد.
• احساس سوزش زانو ممکن است به واسطه شرایط مختلفی مانند سرما، دیابت، سوختگی در اثر مواد شیمیایی یا آفتاب ، سیاتیک، سکته مغزی، آسیب‌دیدگی زانو و غیره ایجاد شود.
• گاهی اوقات، اصطلاحا وقتی “زانو خالی می‌کند“، فرد به طور ناگهانی سکندری خورده یا می‌افتد. در این حالت ممکن است درد شدید و ناگهانی و/ یا احساس صدا کردن و تق تق در زانوی فرد ایجاد شود. هنگامی که یک منیسک پاره می‌شود، تکه‌های شکسته غضروف ممکن است بین استخوان‌های زانو گیر کرده و باعث ایجاد درد شدیدی شوند.

• مفصل زانو یکی از آسیب‌پذیر‌ترین مفاصل بدن است. این مفصل به شدت مستعد آسیب است. آسیب زانو می‌تواند سبب بورسیت یعنی التهاب بورس شود. درصورت آسیب‌دیدگی، در ناحیه ملتهب ، گرما، تورم و قرمزی دیده خواهد شد. بیماری که دچار آسیب‌دیدگی زانو شده، ممکن است در هنگام خم کردن زانو (به طور مثال در هنگام راه رفتن یا بالا یا پایین رفتن از پله) در زانوی خود احساس سوزش داشته باشد.
• گاهی اوقات زانو در یک موقعیت گیر می‌کند (قفل می‌شود) و بیمار قادر به صاف کردن پای خود نیست. این مساله ممکن است منجر به درد شدیدی شود. پارگی منیسک غضروف، یا یک تکه غضروف یا استخوان سست (شل) شده در مفصل زانو می‌تواند منجر به قفل شدن زانو شود. آرتروز التهابی، نقرس، عفونت مفصلی یا آرتریت سپتیک و غیره نیز ممکن است باعث قفل شدن زانو شوند. در مورد بیماران مبتلا به نقرس (معمولا جوانان)، ممکن است به صورت ناگهانی و بدون هیچ سابقه قبلی درد شدیدی در زانو ایجاد شود. در بزرگسالان جوان، به ویژه در ورزشکاران و همچنین در افراد مسن مبتلا به آرتروز کشکک زانو هستند، درد سندروم زانوی دونده دیده می‌شود.
• فشار بیش از حد روی زانو ممکن است موجب احساس سوزش زانو شود. این احساس ممکن است کوتاه مدت بوده یا برای یک دوره طولانی ادامه داشته باشد. چاقی یا اضافه وزن ممکن است باعث درد زانو در هنگام خم شدن یا راه رفتن شود.
• احساس سوزش در زانو گاهی اوقات ممکن است به دلیل تحت فشار قرار گرفتن یا آسیب‌دیدگی اعصاب محیطی ایجاد شده باشد. اعصاب زانو به ستون فقرات متصل هستند و از این رو آسیب رسیدن به کمر و پشت ممکن است منجر به احساس سوزش در زانو شود. بی‌حسی، احساس سوزن سوزن شدن یا گرگرفتگی زانو ممکن است نشانه آسیب‌دیدگی اعصاب حسی باشد.
• رباط ، تاندون یا منیسک آسیب‌دیده زانو می‌توانند موجب احساس سوزش شدیدی شوند. در چنین مواردی بیمار قادر نخواهد بود زانو را صاف کند. درد شدید حتی در هنگام استراحت نیز وجود دارد.

• پاره شدن یک رباط می‌تواند باعث ایجاد ناپایداری رباط شود. این مساله ممکن است منجر به احساس سوزش شدید و سقوط ناگهانی یا از دست دادن ناگهانی تعادل (سکندری خوردن) شود.
• بیماری نرم شدن غضروف زیر زانو که با نام کندرومالاسی (نرمی غضروف کشکک) شناخته شده است و در زنان جوان بسیار معمول است.
• در‌رفتگی کشکک زانو یکی از دلایل عمده و جدی برای احساس سوزش زانو است و هنگامی پیش می‌آید که کشکک از جای خود بیرون لغزیده باشد. این حالت به راحتی از بیرون قابل مشاهده است. حرکت بیش از حد کشکک زانو از یک سمت به سمت دیگر قابل احساس است.
• در مورد کودکان و نوجوانان ورزشکار، استفاده بیش از حد از مفصل زانو موجب تورم و درد در مفصل می‌شود که با عنوان بیماری “ازگود اشلاتر” شناخته می‌شود.

نشانه‌های همراه این بیماری چیست؟

احساس سوزش و داغی در قسمت پشت یا جلوی زانو، درد هنگام زانو زدن، صاف کردن زانو، ایستادن و راه رفتن، یکی از علائم شایع برای تقریبا تمام موارد ذکر شده در بالا است. در بعضی از موارد تورم، ناراحتی عمومی و سفتی یا از دست رفتن انعطاف‌پذیری مفصل دیده می‌شود. بعضی از بیماران ممکن است تب خفیفی نیز داشته باشند.

پزشکان چگونه این عارضه را تشخیص می‌دهند؟

تشخیص سریع و درمان مناسب نقش مهمی در تسکین درد و ناراحتی ایفا می‌کند. برای تشخیص وضعیت بیمار، پزشک سوالاتی در رابطه با احساس سوزش زانوی بیمار می‌پرسد، از جمله این‌ که: 

• چه مدت است که در زانوی خود احساس سوزش دارید؟
• آیا احساس سوزش تنها در یک زانو است یا در هر دو زانو وجود دارد؟
• آیا علائم دیگری نیز دارید؟
• آیا زانویتان دچار آسیب‌دیدگی شده‌است؟
• آیا چیزی موجب تسکین یا بدتر شدن احساس سوزش در زانویتان می‌شود؟

تصویربرداری با اشعه ایکس، ام‌آر‌آی، آرتروسکوپی (عمل جراحی بسته زانو) و برخی روش‌های دیگر به شناسایی مشکل بیمار  کمک می‌کند. گاهی اوقات برای تشخیص علت سوزش در زانو توسط سوزنی بسیار ظریف آسپیراسیون مایع مفصلی (بیرون کشیدن مایع مفصلی به کمک سوزن و سرنگ از درون زانو) انجام می‌شود.

روش‌های درمانی سوزن سوزن شدن و خواب رفتن زانو چیست؟

فقط پزشک است که می‌تواند بگوید چه درمانی برای وضعیت پزشکی خاص هر بیمار مناسب است. همیشه قبل از هر نوع تصمیم‌گیری درباره گزینه‌های درمان با پزشک خود صحبت کنید، از جمله درباره شروع یا متوقف کردن روش‌های درمانی مختلف که عبارتند از:

درمان‌های اولیه در خانه

اگر احساس سوزش زانو زیاد، شدید یا ناتوان‌کننده نباشد، استفاده از یخ به مدت 10 تا 20 دقیقه، برای سه مرتبه یا بیشتر در روز، بالا قرار دادن زانو یا صرفا استرحت کردن مفید خواهند بود. در چنین حالتی از کیسه‌های گرم و یا حتی حمام آب گرم اجتناب کنید، زیرا ممکن است شرایط را بدتر کنند. هنگامی که تورم برطرف شده باشد، بیمار می‌تواند استفاده از گرما و تمرینات کم فشار را شروع کند. بسته به علت درد، بستن زانو با یک باند کشی می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

چه داروهایی تجویز می‌شوند؟

بیمار می‌تواند از داروهای ضد التهابی غیر‌استروئیدی برای کاهش التهاب و احساس سوزش زانو استفاده کند. داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن به کاهش درد و تورم کمک می‌کنند. برای اطلاع از نحوه مصرف این داروها، دستورالعمل‌های همراه آن‌ها را دنبال کنید. این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند، بنابراین بیمار باید فقط گاه گاهی از آن‌ها استفاده کند مگر این که پزشک آن‌ها را تجویز کرده باشد.

تزریق کورتون و ژل در زانو

تزریق کورتون (کورتیکواستروئید) و ژل‌های هیالورونیک اسید به زانو باعث کاهش سفتی، تورم و سوزش در زانو می‌شود. تاثیر این روش معمولا تا چند ماه باقی خواهد ماند.

استفاده از زانو بند

استفاده از انواع مختلف زانوبند به حفاظت و حمایت از مفصل زانو کمک می‌کند. پوشیدن زانوبند مناسب از وارد شدن فشار بیش از حد به زانو جلوگیری می‌کند. برای انتخاب نوع مناسب زانوبند برای بیمار و نحوه استفاده از آن باید با پزشک مشورت شود.

ماساژ درمانی

ماساژ درمانی یکی از راه‌های ساده و در عین حال موثر و کم خطر برای درمان و توانبخشی گزگز زانو است. ماساژ می‌تواند توسط خود بیمار یا توسط متخصص طب فیزیکی انجام شود.

ماساژ با روغن و یا پماد جریان خون در منطقه را بهبود بخشیده و می‌تواند باعث تسکین فوری شود.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای درمان انواع مشکلات زانو از جمله احساس داغی و سوزش زانوهاست. پزشک در جلسات فیزیوتراپی با استفاده از روش‌های مختلف به توانبخشی بیمار کمک می‌کند. فیزیوتراپی به استحکام و تقویت ماهیچه‌های اطراف مفصل کمک می‌کند.

یکی از روش‌هایی که در فیزیوتراپی کاربرد بسیاری دارد ورزش درمانی است. پزشک با آموزش حرکات اصلاحی و تمرین‌های خاص به بیمار روند بهبود او را تسریع می بخشد.

ورزش درمانی برای رفع مورمور زانو

با کمک گرفتن از حرکات ورزشی می‌توان احساس گرگرفتگی و سوزش در زانو را کاهش داد.

در صورت توصیه پزشک برخی ازتمرینات کششی و تقویتی برای گر‌گرفتگی زانو عبارتند از:

کشش ران و لگن خوابیده

ابتدا راحت روی پشت خود دراز بکشید، ترجیحا روی زمین یا یک سطح راحت اما محکم. بعد هر دو زانو را خم کرده و کف پاهای خود را روی زمین قرار دهید. اکنون مچ پایی که می‌خواهید ران آن را کشش دهید روی زانو دیگر خود قرار دهید. بدین ترتیب مچ یک پا روی زانوی خم‌شده پای دیگر که کف آن روی زمین است، قرار گرفته است.

حالا دستی که در سمت پایین قرار دارد و قوزک آن روی زانوی پای دیگر قرار گرفته را از بین فاصله میان دو پا عبور دهید و آن را تا جایی که می‌توانید، ترجیحاً تا ناحیه داخلی آرنج روی ساق پایتان قرار بگیرد، جلو ببرید. دست دیگر را نیز از کناره بیرونی ساق پای زیرین جلو ببرید تا دو دست روی ساق (پایین زانوی پای زیرین) در هم قفل شوند. حالا با هر دو دست، پای خود را تا جایی که می‌توانید به سمت سینه خود بکشید تا کشش را در ناحیه مفصل ران احساس کنید. برای افزایش کشش، می‌توانید زانو را به حالت جلو و عقب حرکت داده و سپس آن را رها کنید. این حرکت را برای ۱۰ تا ۳۰ ثانیه تکرار کنید و سپس به سمت دیگر بدن نیز انجام دهید. هنگامی که به عقب و جلو حرکت می‌دهید، متوجه خواهید شد که ناحیه‌ای که کشش را انجام می‌دهید، بعد از هر دور حرکت کمی رهاتر می‌شود. این تمرین را برای هر طرف ۳ تا ۴ دور تکرار کنید.

جراحی

آسیب‌دیدگی رباط‌ها گاهی اوقات با عمل جراحی قابل ترمیم است. بیمارانی که به شدت آسیب‌دیده‌اند یا بیماران سالمند ممکن است تحت عمل جراحی تعویض جزئی یا کامل زانو قرار گیرند.

پیشگیری

حفظ وزن در محدوده طبیعی و متناسب با قد فرد می‌تواند به جلوگیری از مشکلات زانو کمک کند، زیرا زانو وزن بدن را تحمل می‌کند. ورزش منظم و رژیم غذایی سالم نیز می‌تواند به حفظ سلامتی مفاصل کمک کند. افرادی که ورزش می‌کنند، به خصوص ورزشکاران حرفه‌ای، باید تدابیر احتیاطی لازم برای جلوگیری از آسیب دیدگی زانو را رعایت کرده و به طور کامل از دستورالعمل‌های پزشکان و مربیان پیروی کنند.